24ωρη pHμετρία οισοφάγου (pH-impedance): πότε χρειάζεται & πώς βοηθά σε ΓΟΠ και διαφραγματοκήλη
Η 24ωρη pHμετρία οισοφάγου – σήμερα συνήθως ως 24ωρη pH-impedance – είναι μια εξειδικευμένη, μη επεμβατική λειτουργική εξέταση που καταγράφει για 24 ώρες τα επεισόδια παλινδρόμησης από το στομάχι προς τον οισοφάγο.
Αποτελεί βασικό εργαλείο για την τεκμηρίωση της Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης (ΓΟΠ) και την αξιολόγηση ασθενών με διαφραγματοκήλη, ειδικά όταν σχεδιάζεται χειρουργική αντιμετώπιση.
Τι είναι η 24ωρη pHμετρία / pH-impedance οισοφάγου;
Πρόκειται για εξέταση κατά την οποία:
- Ένας λεπτός καθετήρας (σωληνάκι) εισάγεται από τη μύτη και τοποθετείται στον οισοφάγο, λίγα εκατοστά πάνω από την είσοδο του στομάχου.
- Ο καθετήρας φέρει αισθητήρες pH και impedance, που καταγράφουν:
- πόσο συχνά ανεβαίνει περιεχόμενο από το στομάχι,
- πόσο διαρκεί κάθε επεισόδιο,
- αν πρόκειται για όξινη ή μη όξινη παλινδρόμηση (π.χ. χολικά ή ουδέτερα υγρά),
- τη χρονική σχέση των επεισοδίων με τα συμπτώματα (καούρα, πόνος, βήχας κ.λπ.).
- Τα δεδομένα αποθηκεύονται σε μικρή φορητή συσκευή που φορά ο ασθενής στη ζώνη του και αναλύονται με ειδικό λογισμικό.
Σε αντίθεση με την παλαιότερη «απλή» pHμετρία (μόνο pH), η pH-impedance:
- καταγράφει και μη όξινα επεισόδια,
- ανιχνεύει καλύτερα υπερβολικό ρέψιμο, rumination, μικρο-εισροφήσεις,
- δίνει πιο ολοκληρωμένη εικόνα της ΓΟΠ, ειδικά σε ασθενείς που ήδη λαμβάνουν PPIs.
Πότε χρειάζεται η 24ωρη pHμετρία;
Η εξέταση δεν είναι «προληπτικός έλεγχος» για όλους. Ενδείκνυται σε συγκεκριμένες κλινικές καταστάσεις, συνήθως μετά από γαστροσκόπηση και σε συνδυασμό με μανομετρία οισοφάγου:
1. Υποψία ΓΟΠ με ασαφή ευρήματα
- Ασθενείς με τυπικά συμπτώματα ΓΟΠ (καούρες, αναγωγές), αλλά φυσιολογική ή αμφίβολη γαστροσκόπηση.
- Στόχος: να τεκμηριωθεί αν υπάρχει παθολογική οξύτητα στον οισοφάγο και αν τα συμπτώματα σχετίζονται όντως με παλινδρόμηση.
👉 Σχετική σελίδα: Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση (ΓΟΠ)
2. Επίμονη καούρα παρά τη φαρμακευτική αγωγή
- Ασθενείς που, παρά τη σωστή λήψη αναστολέων αντλίας πρωτονίων (PPIs), συνεχίζουν να έχουν έντονα συμπτώματα.
- Η pH-impedance μπορεί να δείξει:
- αν τα συμπτώματα οφείλονται σε υπολειπόμενη παλινδρόμηση (όξινη ή μη όξινη),
- ή αν πρόκειται για λειτουργικό καύσο (καύσος χωρίς αντικειμενική ΓΟΠ).
3. Άτυπα συμπτώματα (λαρυγγικά, αναπνευστικά, θωρακικός πόνος)
- Χρόνιος βήχας, βράγχος φωνής, συχνός καθαρισμός φάρυγγα.
- Υποτροπιάζοντα επεισόδια «άσθματος», συριγμός, συχνές βρογχίτιδες.
- Μη καρδιογενής θωρακικός πόνος, αφού αποκλειστεί καρδιολογική αιτία.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η pH-impedance βοηθά να φανεί αν τα συμπτώματα σχετίζονται με μικρο-εισροφήσεις ή αναρροή.
4. Πριν από χειρουργική αντιμετώπιση ΓΟΠ / Διαφραγματοκήλης
Πριν ληφθεί απόφαση για λαπαροσκοπική ή ρομποτική θολοπλαστική και αποκατάσταση διαφραγματοκήλης, η σύγχρονη πρακτική απαιτεί:
- Μανομετρία υψηλής ανάλυσης → αξιολόγηση κινητικότητας οισοφάγου.
- 24ωρη pH-impedance → επιβεβαίωση ότι:
- υπάρχει αντικειμενικά παθολογική ΓΟΠ,
- η σοβαρότητα της παλινδρόμησης δικαιολογεί χειρουργική θεραπεία,
- τα συμπτώματα συνδέονται χρονικά με επεισόδια παλινδρόμησης.
👉 Σχετικές σελίδες:
- Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση (ΓΟΠ)
- Διαφραγματοκήλη: Συμπτώματα, Διάγνωση & Θεραπεία
- Ρομποτική Επέμβαση Διαφραγματοκήλης – Θολοπλαστική
5. Μετά από χειρουργείο ΓΟΠ/διαφραγματοκήλης ή βαριατρική επέμβαση
- Όταν επιμένουν συμπτώματα καούρας, δυσφαγίας ή βήχα μετά την επέμβαση.
- Η εξέταση βοηθά να ξεχωρίσουμε:
- ανεπαρκή έλεγχο της ΓΟΠ,
- από άλλες αιτίες (π.χ. κινητική διαταραχή, υπερευαισθησία οισοφάγου).
Πώς γίνεται η 24ωρη pHμετρία – βήμα προς βήμα
- Σύντομη κλινική αξιολόγηση & ενημέρωση
Συζητούνται τα συμπτώματα, προηγούμενες εξετάσεις (γαστροσκόπηση, μανομετρία) και καθορίζεται αν η εξέταση θα γίνει με ή χωρίς PPI, ανάλογα με το κλινικό ερώτημα. - Τοποθέτηση καθετήρα
- Ψεκάζεται ήπιο τοπικό αναισθητικό στη μύτη/φάρυγγα.
- Ο λεπτός καθετήρας προωθείται από τη μύτη στον οισοφάγο.
- Η θέση του ρυθμίζεται με βάση προηγούμενη μανομετρία ή ακτινοσκοπικό έλεγχο, ώστε ο αισθητήρας pH να βρίσκεται ~5 cm πάνω από τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα.
- Σύνδεση με καταγραφική συσκευή
- Ο καθετήρας συνδέεται σε μικρή συσκευή (σαν κινητό) που ο ασθενής φορά στη ζώνη.
- Ο ασθενής παίρνει οδηγίες για το πώς να σημειώνει:
- πότε τρώει/ξαπλώνει,
- πότε έχει καούρα, πόνο, βήχα κ.λπ.
- Καθημερινή δραστηριότητα για 24 ώρες
- Ο ασθενής φεύγει και συνεχίζει σχετικά φυσιολογική ημέρα (φαγητό, εργασία, ύπνος) ώστε η καταγραφή να αντικατοπτρίζει την πραγματική του ζωή.
- Αφαίρεση καθετήρα & ανάλυση
- Την επόμενη ημέρα ο καθετήρας αφαιρείται εύκολα.
- Τα δεδομένα αναλύονται με ειδικό λογισμικό που υπολογίζει:
- συνολικό χρόνο με pH <4,
- αριθμό επεισοδίων παλινδρόμησης,
- σχέση επεισοδίων με τα καταγεγραμμένα συμπτώματα (symptom index/symptom association probability).
Προετοιμασία για την εξέταση
Οι ακριβείς οδηγίες εξατομικεύονται, αλλά συνήθως περιλαμβάνουν:
- Συζήτηση με τον θεράποντα για διακοπή ή τροποποίηση:
- αναστολέων αντλίας πρωτονίων (PPIs),
- Η2-αναστολέων,
- αντιόξινων,
πάντα με βάση αν θέλουμε off-PPI (διάγνωση σε «ακατέργαστη» μορφή) ή on-PPI (ανθεκτικά συμπτώματα παρά αγωγή).
- Μικρή περίοδο νηστείας λίγες ώρες πριν από την τοποθέτηση.
- Άνετα ρούχα και αποφυγή έντονης άσκησης την ημέρα της εξέτασης.
Σε κάθε περίπτωση, ο ασθενής λαμβάνει γραπτές, προσωποποιημένες οδηγίες πριν την εξέταση.
Τι πληροφορίες μάς δίνει πρακτικά;
Η 24ωρη pH-impedance δεν λέει απλώς «έχετε/δεν έχετε ΓΟΠ», αλλά προσφέρει ένα πλήρες λειτουργικό προφίλ:
- Αντικειμενική τεκμηρίωση ΓΟΠ
- Συνολικός χρόνος με pH<4 (acid exposure time).
- Αριθμός οξινικών και μη οξινικών επεισοδίων.
- Τύπος παλινδρόμησης
- Όξινη, ασθενώς όξινη, μη όξινη, υγρή ή αερο-υγρή.
- Σχέση παλινδρόμησης–συμπτωμάτων
- Αν τα επεισόδια προηγούνται σταθερά των συμπτωμάτων → «συμπτωματική» ΓΟΠ.
- Αν δεν υπάρχει συσχέτιση → πιθανότερα λειτουργικός καύσος ή άλλη αιτιολογία, άρα διαφορετική θεραπευτική στρατηγική.
Αυτό επιτρέπει εξατομίκευση της θεραπείας (τροποποίηση φαρμάκων, ενίσχυση αντιπαλινδρομικής αγωγής, επιλογή για χειρουργική αντιμετώπιση ή όχι).
Η θέση της 24ωρης pHμετρίας στον αλγόριθμο της ΓΟΠ
Σύμφωνα με τα σύγχρονα κριτήρια (Lyon Consensus) και με την κλινική πράξη:
- Τυπικά συμπτώματα χωρίς red flags
→ Δοκιμή PPIs + αλλαγές τρόπου ζωής (όπως περιγράφεται στη σελίδα για ΓΟΠ). - Ανεπαρκής ανταπόκριση ή υποψία επιπλοκών
→ Γαστροσκόπηση. - Αμφίβολα ή φυσιολογικά ενδοσκοπικά ευρήματα & έντονα συμπτώματα
→ 24ωρη pH-impedance off-PPI, συχνά σε συνδυασμό με μανομετρία. - Τεκμηριωμένη ΓΟΠ με επίμονα συμπτώματα παρά PPIs
→ 24ωρη pH-impedance on-PPI για να ξεχωρίσουμε:- «ανεπαρκή έλεγχο ΓΟΠ»
- από λειτουργικό καύσο/υπερευαισθησία οισοφάγου, όπου χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση.
Με αυτό τον τρόπο αποφεύγονται άσκοπες επεμβάσεις και περισσότερα/ισχυρότερα φάρμακα χωρίς λόγο.
Πώς συνδέεται με τη διαφραγματοκήλη;
Η διαφραγματοκήλη ευνοεί μηχανικά την παλινδρόμηση, αλλά:
- Δεν έχουν όλοι όσοι έχουν διαφραγματοκήλη σοβαρή ΓΟΠ.
- Δεν χρειάζονται όλοι χειρουργείο.
Η 24ωρη pH-impedance βοηθά:
- να εκτιμήσουμε αν η διαφραγματοκήλη συνοδεύεται από παθολογική ΓΟΠ,
- να μετρήσουμε την ένταση της παλινδρόμησης,
- να τεκμηριώσουμε αν τα συμπτώματα (καούρες, πόνος, βήχας, αναγωγές) σχετίζονται με τη διαφραγματοκήλη ή οφείλονται σε κάτι άλλο.
Έτσι, η απόφαση για λαπαροσκοπική ή ρομποτική αποκατάσταση διαφραγματοκήλης και θολοπλαστική στηρίζεται σε στέρεα, αντικειμενικά δεδομένα και όχι μόνο στην κλινική υποψία.
👉 Δείτε:
- Διαφραγματοκήλη – Συμπτώματα, Διάγνωση & Θεραπεία
- Ρομποτική Επέμβαση Διαφραγματοκήλης – Θολοπλαστική
pHμετρία ή pH-impedance; Τι προτιμάμε σήμερα;
Στην κλινική πράξη υπάρχουν τρεις βασικές τεχνικές:
- Κλασική καθετηριακή pHμετρία (24ωρη)
- Ασύρματη pH κάψουλα (48–96 ώρες)
- Συνδυασμένη 24ωρη pH-impedance
Η σύγχρονη προσέγγιση σε ασθενείς με ΓΟΠ/διαφραγματοκήλη, ειδικά όταν:
- σχεδιάζεται χειρουργείο, ή
- υπάρχουν άτυπα/ανθεκτικά συμπτώματα,
προκρίνει τη συνδυασμένη pH-impedance, γιατί:
- ανιχνεύει όξινα και μη όξινα επεισόδια,
- αποτυπώνει καλύτερα τη σχέση συμπτωμάτων–παλινδρόμησης,
- δίνει πλήρες προφίλ για τη λήψη αποφάσεων.
Είναι ασφαλής εξέταση;
Η 24ωρη pHμετρία θεωρείται γενικά πολύ ασφαλής:
Συχνές, ήπιες ενοχλήσεις:
- αίσθημα «ξένου σώματος» στη μύτη/φάρυγγα,
- ελαφρύς βήχας ή τάση για κατάποση,
- μικρή ενόχληση στη μύτη.
Σπάνιες επιπλοκές (εξαιρετικά σπάνιες):
- έντονος ερεθισμός ρινικού βλεννογόνου,
- πολύ σπάνια τραυματισμός του οισοφάγου.
Στους περισσότερους ασθενείς η εξέταση είναι καλά ανεκτή και πραγματοποιείται χωρίς νάρκωση, με τον ασθενή να επιστρέφει άμεσα στις δραστηριότητές του.
Γιατί να κάνω την εξέταση σε εξειδικευμένο κέντρο ΓΟΠ & Διαφραγματοκήλης;
Η 24ωρη pH-impedance έχει μεγάλη διαγνωστική δύναμη, αρκεί:
- Να γίνει με σωστή ένδειξη (δηλαδή στον κατάλληλο ασθενή, τη σωστή στιγμή).
- Να ερμηνευθεί από ιατρό με εμπειρία στις λειτουργικές εξετάσεις οισοφάγου και στη χειρουργική ΓΟΠ/διαφραγματοκήλης.
Σε ένα εξειδικευμένο κέντρο:
- Τα αποτελέσματα της pHμετρίας συνδυάζονται με:
- γαστροσκόπηση,
- μανομετρία υψηλής ανάλυσης,
- απεικονιστικό έλεγχο,
- πλήρη κλινική εκτίμηση.
- Η θεραπεία εξατομικεύεται:
- από απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής και φαρμακευτική αγωγή,
Διαβάστε ειδικά για την διαφραγματοκήλη στην ειδική σελίδα μου
