Λίπωμα ή Κύστη. Ποιές είναι οι διαφορές. Πολύ συνηθισμένο ερώτημα, πολύ συνηθισμένη σύγχιση που απασχολεί καθημερινά τον κόσμο.
Ορισμοί & παθοφυσιολογία
- Επιδερμική κύστη: Καλοήθης, επιθηλιοφορούμενη κύστη που προέρχεται συνήθως από τον τριχικό θύλακο. Περιέχει κερατίνη (λευκωπό/τυρώδες υλικό) και συχνά φέρει κεντρικό πόρο/“punctum”. Η οριστική θεραπεία είναι η πλήρης χειρουργική αφαίρεση μαζί με το τοίχωμα, ιδανικά εκτός φάσης οξείας φλεγμονής για να μειωθεί η υποτροπή.
- Λίπωμα: Καλοήθης όγκος ώριμων λιποκυττάρων, συνήθως υποδόριος, μαλακός, κινητός, ανώδυνος, χωρίς μεταβολές του υπερκείμενου δέρματος.
Κλινικά χαρακτηριστικά – Διαφορική διάγνωση
| Χαρακτηριστικό | Επιδερμική κύστη | Λίπωμα |
|---|---|---|
| Προέλευση | Επιθηλιακή, από τριχικό θύλακο | Μεσεγχυματικός όγκος λιπώδους ιστού |
| Περιεχόμενο | Κερατίνη (τυρώδης έκκριση) | Λίπος (ώριμα λιποκύτταρα) |
| Ψηλάφηση | Ελαστική/σφικτή, συχνά με punctum | Μαλακό, “rubbery”, ελεύθερα κινητό |
| Δέρμα υπεράνω | Μπορεί να είναι τεντωμένο/με punctum· φλεγμονές/ερυθρότητα σε ρήξη | Συνήθως φυσιολογικό, όχι καθηλωμένο |
| Συμπτώματα | Άλγος αν φλεγμαίνει/μολυνθεί· εκροή κερατίνης | Συνήθως ασυμπτωματικό, σπάνια άλγος από πίεση |
| Επιπλοκές | Φλεγμονή/απόστημα, ρήξη, υποτροπή αν αφαιρεθεί ατελώς | Σπάνια· προβληματισμός μόνο σε άτυπα χαρακτηριστικά |
| Απεικόνιση | Υπέρηχος: κυστική βλάβη με εσωτερικό περιεχόμενο | Υπέρηχος: συμπαγής λιπώδης μάζα**·** MRI: σήμα λίπους |
| Αντιμετώπιση | Οριστική εκτομή με κάψα, εκτός οξείας φλεγμονής | Απλή εκτομή αν ενοχλεί/μεγαλώνει/αισθητικό θέμα |
Σχόλιο: Σε μάζες με “red flags” (διάμετρος >5 cm, βαθιά περιτονία, ταχεία αύξηση, άλγος, καθηλωμένο/σκληρό), απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση/παραπομπή για αποκλεισμό σαρκώματος.
Πότε αφαιρούνται;
- Επιδερμικές κύστεις: υποτροπιάζουσα φλεγμονή/λοίμωξη, πόνος, ρήξη, ταχεία αύξηση, διαγνωστική αβεβαιότητα, αισθητικός λόγος· εκτομή όταν δεν είναι φλεγμαίνουσα. Μπορεί να προηγηθεί αναστολή φλεγμονής (π.χ. τοπικό κορτικοστεροειδές/αντιβίωση κατά περίπτωση).
- Λιπώματα: αφαιρούνται όταν προκαλούν ενόχληση, μεγαλώνουν, δημιουργούν αισθητικό πρόβλημα ή έχουν άτυπα χαρακτηριστικά.
Χειρουργικές τεχνικές & ιστολογικός έλεγχος
- Επιδερμική κύστη: εκτομή πλήρους κάψας με μικρή ελλειπτική ή “minimal-excision” τομή· αποφυγή απλής διάνοιξης/παροχέτευσης ως οριστική λύση. Συνιστάται ιστολογικός έλεγχος για επιβεβαίωση διάγνωσης.
- Λίπωμα: εκτομή εντός υγιών ορίων· ιστολογικός έλεγχος όταν υπάρχει αμφιβολία ή άτυπα στοιχεία (μέγεθος, εν τω βάθει εντόπιση).
Πότε πρέπει να δω άμεσα γιατρό;
- Αν ο «όγκος» μεγαλώνει γρήγορα, είναι πάνω από 5 cm, είναι βαθιά ή πονάει/κοκκινίζει έντονα: χρειάζεται έλεγχος — μερικές φορές απαιτούνται υπέρηχος ή άλλες εξετάσεις.
Ρόλος του Γενικού Χειρουργού
Ο Γενικός Χειρουργός αξιολογεί κλινικά τη βλάβη, ζητά τυχόν απεικονιστικό έλεγχο (π.χ. υπερηχογράφημα μαλακών μορίων) όταν χρειάζεται, και προτείνει την κατάλληλη αντιμετώπιση (παρακολούθηση, εκτομή, αντιμετώπιση φλεγμονής).
Γεώργιος Σάμπαλης, MD — Γενικός Χειρουργός, Διευθυντής Χειρουργικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών και Πρόεδρος ΔΣ της ΕΕΕΧ — διαθέτει εξειδίκευση στις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές και πραγματοποιεί αισθητικά προσεγγισμένες εκτομές κύστεων/λιπωμάτων με μικρές τομές, όταν ενδείκνυται.
