Η λέξη «καρκίνος» δίπλα στη «διαφραγματοκήλη» ακούγεται βαριά – και είναι λογικό να προκαλεί ανησυχία. Στην πράξη, η διαφραγματοκήλη δεν είναι καρκίνος και δεν “μετατρέπεται” σε καρκίνο. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι, σε αρκετούς ασθενείς, η διαφραγματοκήλη ευνοεί τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ), και η χρόνια παλινδρόμηση μπορεί, σε μικρό ποσοστό, να οδηγήσει σε προκαρκινικές αλλοιώσεις στον οισοφάγο (Barrett) και από εκεί – πιο σπάνια – σε αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου.
Τι εννοούμε όταν λέμε «καρκίνος» σε αυτό το θέμα;
Στην καθημερινή πράξη, όταν μιλάμε για «διαφραγματοκήλη και καρκίνο», συνήθως αναφερόμαστε σε:
- Οισοφάγο Barrett (προκαρκινική κατάσταση)
- Αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου (καρκίνος που σχετίζεται κυρίως με χρόνιο reflux/Barrett)
Η διαφραγματοκήλη σχετίζεται πολύ λιγότερο (ή καθόλου σε πρακτικό επίπεδο) με καρκίνο στομάχου. Η κεντρική «αλυσίδα» είναι:
διαφραγματοκήλη → παλινδρόμηση → χρόνια φλεγμονή → Barrett → (σπάνια) καρκίνος.
Πώς “μπαίνει στη μέση” η διαφραγματοκήλη;
Με απλά λόγια, η διαφραγματοκήλη μπορεί να “χαλαρώνει” τη φυσιολογική λειτουργία της συμβολής οισοφάγου–στομάχου και να κάνει πιο εύκολη την παλινδρόμηση οξέος (και μερικές φορές χολής) προς τον οισοφάγο. Αυτή η χρόνια έκθεση του βλεννογόνου στον ερεθισμό είναι που ενδιαφέρει ογκολογικά.
Τι λέει η βιβλιογραφία για τον κίνδυνο;
1) Διαφραγματοκήλη και Barrett
Μεγάλη συστηματική ανασκόπηση/μετα-ανάλυση (47 μελέτες, >130.000 συμμετέχοντες) έδειξε ότι η διαφραγματοκήλη συσχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα Barrett (περίπου 3–4 φορές, ανάλογα με την ανάλυση) και ακόμη μεγαλύτερη συσχέτιση με μακρύ τμήμα Barrett.
2) Barrett και καρκίνος
Οι οδηγίες τονίζουν ότι το Barrett είναι ο γνωστός πρόδρομος του αδενοκαρκινώματος οισοφάγου.
Ταυτόχρονα, ο ετήσιος κίνδυνος εξέλιξης παραμένει χαμηλός για τους περισσότερους ασθενείς, ειδικά όταν δεν υπάρχει δυσπλασία: οι ευρωπαϊκές οδηγίες αναφέρουν συνολικά χαμηλό ετήσιο κίνδυνο προόδου προς υψηλόβαθμη δυσπλασία/καρκίνο περίπου 0,3%–0,8% ανά έτος.
(Με δυσπλασία, ο κίνδυνος ανεβαίνει σημαντικά και αλλάζει όλη η στρατηγική παρακολούθησης/θεραπείας.)
Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά για την διαφραγματοκήλη στο ειδικό άρθρο μου.
Πότε χρειάζεται έλεγχος με γαστροσκόπηση;
Δεν χρειάζεται κάθε άνθρωπος με διαφραγματοκήλη να κάνει “προληπτικές” εξετάσεις. Υπάρχουν όμως καταστάσεις όπου η γαστροσκόπηση είναι ουσιαστική, ειδικά όταν υπάρχουν alarm συμπτώματα, όπως:
- δυσκολία στην κατάποση (δυσφαγία)
- ανεξήγητη απώλεια βάρους
- αιμορραγία/μέλαινες κενώσεις ή αναιμία
- επίμονοι έμετοι
Επίσης, συχνά αξιολογείται πιο στοχευμένα η ανάγκη ελέγχου όταν συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου για Barrett (π.χ. μακροχρόνια παλινδρόμηση, κεντρικού τύπου παχυσαρκία, κάπνισμα, οικογενειακό ιστορικό κ.ά.). (Η λογική δεν είναι “βρίσκουμε καρκίνο”, αλλά “εντοπίζουμε έγκαιρα Barrett/δυσπλασία όταν υπάρχει αυξημένη πιθανότητα”.)
Αν βρεθεί Barrett: τι γίνεται μετά;
Το κλειδί είναι η σωστή ταξινόμηση (μήκος Barrett, ύπαρξη δυσπλασίας) και η ποιοτική ενδοσκόπηση με σωστή λήψη βιοψιών.
Οι ευρωπαϊκές οδηγίες (ESGE) προτείνουν ενδεικτικά διαστήματα παρακολούθησης ανάλογα με το μήκος του Barrett:
- 1 έως <3 cm: κάθε 5 χρόνια
- 3 έως <10 cm: κάθε 3 χρόνια
- ≥10 cm: παρακολούθηση σε εξειδικευμένο κέντρο
Αν υπάρχει δυσπλασία, η προσέγγιση γίνεται πιο επιθετική (στενότερη παρακολούθηση ή/και ενδοσκοπική θεραπεία σε κατάλληλα κέντρα).
Μπορεί η χειρουργική αποκατάσταση της διαφραγματοκήλης να “προλάβει” τον καρκίνο;
Η αποκατάσταση διαφραγματοκήλης (συχνά μαζί με αντιπαλινδρομική επέμβαση) γίνεται κυρίως για:
- έλεγχο συμπτωμάτων παλινδρόμησης που δεν ανταποκρίνονται ικανοποιητικά,
- επιπλοκές (π.χ. μεγάλη παραοισοφαγική κήλη με συμπτώματα),
- ποιότητα ζωής και ασφάλεια.
Η χειρουργική αντιμετώπιση μειώνει την παλινδρόμηση, άρα θεωρητικά μειώνει και τον χρόνιο ερεθισμό. Όμως, όταν υπάρχει ήδη Barrett, η χειρουργική δεν καταργεί αυτομάτως την ανάγκη για ενδοσκοπική παρακολούθηση (η παρακολούθηση καθορίζεται από τις οδηγίες και το εξατομικευμένο προφίλ κινδύνου).
Τι μπορείτε να κάνετε πρακτικά (χωρίς υπερβολές)
Χωρίς “υποσχέσεις”, υπάρχουν κινήσεις που έχουν νόημα για τον έλεγχο της παλινδρόμησης και τη μείωση του χρόνιου ερεθισμού:
- Μείωση βάρους όταν υπάρχει κοιλιακή παχυσαρκία
- Αποφυγή μεγάλου γεύματος αργά το βράδυ, ανύψωση κεφαλής κρεβατιού όταν υπάρχει νυχτερινή παλινδρόμηση
- Διακοπή καπνίσματος
- Φαρμακευτική ρύθμιση όταν υπάρχει τεκμηριωμένη ΓΟΠ, με ιατρική καθοδήγηση
Ένα πρακτικό μήνυμα για τον ασθενή
Η διαφραγματοκήλη είναι συχνή. Ο καρκίνος οισοφάγου είναι πολύ λιγότερο συχνός. Εκεί που αξίζει να είμαστε προσεκτικοί είναι όταν υπάρχει χρόνια παλινδρόμηση, ειδικά με παράγοντες κινδύνου ή alarm συμπτώματα. Τότε η σωστή εκτίμηση (γαστροσκόπηση όπου ενδείκνυται) δεν γίνεται για να “τρομάξουμε”, αλλά για να προλάβουμε και να πιάσουμε νωρίς τυχόν αλλοιώσεις που αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά.
FAQ – Συχνές ερωτήσεις
1) Η διαφραγματοκήλη προκαλεί καρκίνο;
Όχι. Η διαφραγματοκήλη δεν είναι καρκίνος και δεν «μετατρέπεται» σε καρκίνο. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι μπορεί να ευνοεί τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, η οποία σε μικρό ποσοστό συνδέεται με οισοφάγο Barrett και ακόμη πιο σπάνια με αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου.
2) Τι είναι ο οισοφάγος Barrett και γιατί μας ενδιαφέρει;
Ο οισοφάγος Barrett είναι αλλαγή του βλεννογόνου του κατώτερου οισοφάγου λόγω χρόνιας παλινδρόμησης. Θεωρείται προκαρκινική κατάσταση, επειδή αυξάνει τον κίνδυνο για δυσπλασία και αδενοκαρκίνωμα — γι’ αυτό χρειάζεται σωστή ενδοσκοπική εκτίμηση και, όπου ενδείκνυται, παρακολούθηση.
3) Πότε πρέπει να κάνω γαστροσκόπηση αν έχω διαφραγματοκήλη;
Η απόφαση είναι εξατομικευμένη. Συνήθως αξιολογείται πιο άμεσα όταν υπάρχουν «συμπτώματα-καμπανάκια» (π.χ. δυσφαγία, αναιμία, αιμορραγία, απώλεια βάρους) ή επίμονη/χρόνια παλινδρόμηση με παράγοντες κινδύνου. Η γαστροσκόπηση βοηθά να αποκλειστούν επιπλοκές και να διαπιστωθεί αν υπάρχει Barrett.
4) Αν βρεθεί Barrett, η επέμβαση για διαφραγματοκήλη λύνει το πρόβλημα οριστικά;
Η αποκατάσταση της διαφραγματοκήλης και η αντιπαλινδρομική επέμβαση μπορούν να μειώσουν σημαντικά την παλινδρόμηση και τα συμπτώματα. Όμως, όταν έχει ήδη διαγνωστεί Barrett, η χειρουργική δεν αντικαθιστά αυτόματα την ενδοσκοπική παρακολούθηση, η οποία καθορίζεται από τα ευρήματα (μήκος Barrett, ύπαρξη/βαθμός δυσπλασίας).
5) Ποια συμπτώματα χρειάζονται άμεση ιατρική εκτίμηση;
Δυσκολία στην κατάποση (ή πόνος στην κατάποση), ανεξήγητη απώλεια βάρους, αιμορραγία/μέλαινες κενώσεις, αναιμία, επίμονοι έμετοι ή επιδείνωση των συμπτωμάτων παρά τη θεραπεία. Αυτά δεν σημαίνουν απαραίτητα καρκίνο, αλλά χρειάζονται έλεγχο.
Το κείμενο είναι ενημερωτικό και δεν υποκαθιστά την εξατομικευμένη ιατρική εκτίμηση. Η τελική απόφαση για έλεγχο/παρακολούθηση βασίζεται στο ιστορικό, τα συμπτώματα και τα ευρήματα κάθε ασθενούς.
Τελευταία ιατρική επιμέλεια: 21/12/2025 από τον Δρ. Γεώργιος Σάμπαλης, MD, PhD
