Πολύ συχνά ακούγεται τα τελευταία χρόνια η ονομασία “οισοφάγος Barrett” και απασχολεί ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού, κυρίως για την σημαντική θέση που κατέχει στην μετεξέλιξη του σε καρκίνο οισοφάγου. Αναφορά σε Οισοφάγος Barrett – Διάγνωση και Θεραπεία.
Ο οισοφάγος που αποτελεί έναν μυικό σωλήνα που συνδέει τον φάρυγγα με το στομάχι και κατευθύνει το βλωμό (μασημένη τροφή) προς αυτό, καλύπτεται από επιθήλιο παρόμοιο με του δέρματος (πλακώδες, φαίνεται λευκωπό στη γαστροσκόπηση). Αντίθετα, στο στόμαχο υπάρχει το κυλινδρικό (ερυθρωπή χροιά στη γαστροσκόπηση). Αυτοί οι δύο τύποι επιθηλίου συναντιούνται στη γαστροοισοφαγική συμβολή.
Τι είναι ο Οισοφάγος Barrett
Λέγοντας οισοφάγο Barrett αναφερόμαστε στην παθολογική αλλαγή (μετάπλαση) των κυττάρων που σχηματίζουν την εσωτερική επικάλυψη (επιθήλιο) του κατώτερου οισοφάγου. Η αιτία αυτής της βλάβης είναι η χρόνια έκθεση στο οξύ του στομάχου. Αυτό συμβαίνει συνήθως λόγω της παλινδρόμησης οξέος από το στομάχι προς τον οισοφάγο (γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος). Στην παλινδρόμηση προδιαθέτει η παρουσία διαφραγματοκήλης.
Όταν υπάρχει χρόνια έκθεση του κατώτερου οισοφάγου στο οξύ, έχουμε επέκταση του κυλινδρικού επιθηλίου προς τα επάνω με αποτέλεσμα να αναγνωρίζονται περιοχές αυτού του είδους του επιθηλίου πλέον πιο ψηλά στον οισοφάγο. Όμως το κυλινδρικό επιθήλιο δεν είναι φυσιολογικό αλλά υφίσταται μια μεταλλαγή που ονομάζεται εντερική μεταπλασία. Αυτό επιβεβαιώνεται με βιοψία και τίθεται η διάγνωση του «Οισοφάγου Barrett».
Ο οισοφάγος Barrett αποτελεί τη σοβαρότερη επιπλοκή της παλινδρομικής νόσου. Είναι μια καλά αναγνωρισμένη προκαρκινωματώδης κατάσταση αφού αποτελεί έδαφος για την ανάπτυξη αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου. Ευτυχώς ωστόσο αυτό δε γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά περνάει από στάδια προκαρκινικών καταστάσεων.
Οισοφάγος Barrett Συμπτώματα
Πρώτα εμφανίζεται χαμηλόβαθμη δυσπλασία, στη συνέχεια υψηλόβαθμη δυσπλασία για να εξελιχθεί με τη σειρά της σε αδενοκαρκίνωμα. Πρόκειται για μια προκαρκινική αλλοίωση, η οποία αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου κατά 30 έως 40 φορές.
Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση μετάπλασης Barrett θεωρούνται η προχωρημένη ηλικία, το ανδρικό φύλο, η λευκή φυλή, η παχυσαρκία και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Αντιθέτως, η κατανάλωση κόκκινου κρασιού, η μαύρη φυλή και η παρουσία του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού φαίνεται να μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης οισοφάγου Barrett.
Διάγνωση οισοφάγου Barrett
Σε ασθενείς με μακροχρόνια γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσο συνιστάται πολλές φόρες ο ενδοσκοπικός έλεγχος για την πρόληψη- διάγνωση του οισοφάγου Barrett. Ωστόσο οι απόψεις διίστανται, όσον αφορά στην ένδειξη της εν λόγω εξέτασης, στηριζόμενοι μόνο στην συμτωματολογία, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι στις μισές τουλάχιστον περιπτώσεις ασθενών με αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου, δεν είχε αναφερθεί ιστορικό παλινδρόμησης. Σίγουρο πάντως είναι ότι ασθενείς με καθημερινή γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση οισοφάγου Barrett σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Οισοφαγοσκόπηση και λήψη βιοψιών.
Η διάγνωση του Συνδρόμου γίνεται με τη βοήθεια μίας γαστροσκόπησης και με τη λήψη βιοψιών από το κατώτερο τριτημόριο του οισοφαγικού βλεννογόνου, στην περιοχή της ένωσής του με το στομάχι, μία περιοχή που ονομάζεται γαστροοισοφαγική συμβολή. Ο βλεννογόνος της εντερικής μεταπλασίας έχει διαφορετικό χρώμα από το βλεννογόνο του υπόλοιπου οισοφάγου. Μία “ύποπτη” ενδοσκοπική εικόνα, καθοδηγεί τον ενδοσκόπο ιατρό στη λήψη στοχευόμενων βιοψιών, από την περιοχή της γαστροοισοφαγικής συμβολής. Η τελική διάγνωση προκύπτει με τη βοήθεια του παθολογοανατόμου ιατρού, ο οποίος θα ”κοιτάξει” τις βιοψίες κάτω από το μικροσκόπιο και θα αναγνωρίσει το εντερικό επιθήλιο, χαρακτηριστικό γνώρισμα του Συνδρόμου του Οισοφάγου BARRETT.
Η εξέλιξη σε καρκίνο του οισοφάγου γίνεται σταδιακά ακολουθώντας τα παρακάτω στάδια:
- Στάδιο εντερικής μεταπλασίας (IM): Τα κύτταρα του οισοφαγικού επιθηλίου έχουν αρχίσει να αλλάζουν γενετικά, το επιθήλιο παίρνει το κόκκινο χρώμα του εντερικού επιθηλίου, αντί του κανονικού και υγιές ροζ του επιθηλίου του οισοφάγου. Σε αυτό το στάδιο έχει εμφανιστεί ο οισοφάγος Barrett, αλλά δεν έχει αναπτυχθεί δυσπλασία, η οποία εμφανίζεται στο επόμενο στάδιο.
- Χαμηλού βαθμού δυσπλασία (LGD IM): Λιγότερο από το 50% των μη φυσιολογικών κυττάρων έχουν αρχίσει να αλλάζουν σε μέγεθος, σχήμα και οργάνωση και μπορεί να εμφανίζουν αύξηση του ρυθμού ανάπτυξής τους. Τα κύτταρα αυτά παραμένουν εντός του επιθηλίου του οισοφάγου και δεν διεισδύουν στα βαθύτερα στρώματα του οισοφάγου.
- Υψηλού βαθμού δυσπλασία (HGD IM): Όπως και στην χαμηλού βαθμού δυσπλασία, τα μη φυσιολογικά κύτταρα να παραμένουν εντός του επιθηλίου του οισοφάγου, αλλά περισσότερα από το 50% των κυττάρων αυτών επιδεικνύουν, μεγαλύτερη αύξηση ανωμαλιών του ρυθμού ανάπτυξης, του μεγέθους και της οργάνωσης.
- Αδενοκαρκινώματος (καρκίνου του οισοφάγου): Τα ανώμαλα κύτταρα έχουν πλέον ταχεία και ανεξέλεγκτη ανάπτυξη. Τα κύτταρα αυτά εισβάλλουν και στα βαθύτερα στρώματα του οισοφάγου και μπορεί να εξαπλωθούν πέρα από αυτόν. Αυτά τα κύτταρα μπορούν να εξελιχθούν σε κακοήθεις όγκους.
Θεραπεία του συνδρόμου του οισοφάγου Barrett
Μέχρι σήμερα ο μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης του Συνδρόμου του Οισοφάγου BARRETT ήταν η χρόνια παρακολούθηση του εντερικού επιθηλίου με γαστροσκοπήσεις και βιοψίες και η χειρουργική αφαίρεσή του σε περίπτωση εμφάνισης βαριάς δυσπλασίας.
Η χειρουργική θεραπεία του Συνδρόμου όμως, έχει επιπλοκές και πολλές φορές λόγω του ότι η παλινδρόμηση επιδεινώνεται μετά το χειρουργείο, η κατάσταση επαναλαμβάνεται δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο.
Σήμερα, μία νέα επαναστατική εναλλακτική θεραπεία του Συνδρόμου Οισοφάγου BARRETT, ενδοσκοπική και όχι χειρουργική, εγγυάται καλύτερα αποτελέσματα, μειώνοντας παράλληλα τις πιθανότητες επιπλοκών, λόγω του ελαχίστου επεμβατικού χαρακτήρα της.
Η νέα θεραπευτική τεχνική, ονομάζεται HALO και γίνεται με τη βοήθεια μίας απλής γαστροσκόπησης κατά τη διάρκεια της οποίας ένας εξειδικευμένος γαστρεντερολόγος καυτηριάζει το επιθήλιο BARRETT από τον οισοφάγο, αφήνοντας τον υποβλεννογόνιο χιτώνα ανέπαφο και ικανό να αναγεννήσει νέο φυσιολογικό οισοφαγικό επιθήλιο.
Η θεραπεία διαρκεί περίπου μία ώρα και είναι πολύ καλά ανεκτή από τον ασθενή, με εξαιρετικά αποτελέσματα και χωρίς σημαντικές επιπλοκές. Η νέα τεχνική ενδοσκοπικής θεραπείας της νόσου, με τη μέθοδο HALO, έχει λάβει πλήρη έγκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων (FDA) και έχει ενσωματωθεί στην καθημερινή κλινική πρακτική αντιμετώπισης του Συνδρόμου Οισοφάγου BARRETT, σε Αμερική και Ευρώπη, με θεαματικά αποτελέσματα.
Δείτε περισσότερα για την χειρουργική αντιμετώπιση στην σελίδα μου για διαφραγματοκήλη
Η θέση της Λαπαροσκοπικής επέμβασης για την Θεραπεία του Barrett
Η λαπαροσκοπική θολοπλαστική κατά Nissen δεν «θεραπεύει» άμεσα τον οισοφάγο Barrett, αλλά στοχεύει στην οριστική αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, που είναι ο βασικός αιτιολογικός παράγοντας για την εμφάνισή του. Με τη Nissen μειώνεται δραστικά η παλινδρόμηση οξέος και χολής προς τον οισοφάγο, σταθεροποιούνται ή και βελτιώνονται τα συμπτώματα (καύσος, όξινες αναγωγές) και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επιτευχθεί μερική παλινδρόμηση των πρώιμων βλαβών του Barrett. Η ένδειξη για χειρουργείο τίθεται όταν υπάρχει αποδεδειγμένη σοβαρή ΓΟΠ που απαιτεί χρόνια φαρμακευτική αγωγή, όταν τα συμπτώματα επιμένουν παρά τα φάρμακα, όταν συνυπάρχει μεγάλη διαφραγματοκήλη ή όταν ο ασθενής επιθυμεί μια πιο οριστική λύση από τα ισόβια φάρμακα, πάντα σε συνεννόηση με τον γαστρεντερολόγο και στο πλαίσιο οργανωμένου ενδοσκοπικού follow-up του Barrett.
FAQ – Συχνές Ερωτήσεις
1. Τι είναι ο οισοφάγος Barrett και πώς σχετίζεται με τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ);
Ο οισοφάγος Barrett είναι μια προκαρκινική κατάσταση κατά την οποία το εσωτερικό τοίχωμα του κατώτερου οισοφάγου αλλάζει μορφολογία λόγω χρόνιας ΓΟΠ. Η συνεχής έκθεση στο γαστρικό οξύ οδηγεί σε μεταπλασία του βλεννογόνου και αυξάνει τον κίνδυνο δυσπλασίας και καρκίνου.
2. Ποια συμπτώματα μπορεί να υποδηλώνουν οισοφάγο Barrett;
Τα συχνότερα συμπτώματα είναι η επίμονη καούρα, οι ξινίλες, η όξινη παλινδρόμηση, ο πόνος ή κάψιμο πίσω από το στέρνο και μερικές φορές δυσκολία στην κατάποση. Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί και η διάγνωση να γίνεται τυχαία σε γαστροσκόπηση.
3. Πώς γίνεται η διάγνωση του οισοφάγου Barrett;
Η διάγνωση γίνεται με οισοφαγογαστροσκόπηση, όπου ο γαστρεντερολόγος βλέπει τις χαρακτηριστικές αλλοιώσεις στον κατώτερο οισοφάγο και λαμβάνει πολλαπλές βιοψίες. Η ιστολογική εξέταση επιβεβαιώνει την παρουσία εντερικού τύπου μεταπλασίας και τυχόν δυσπλασίας.
4. Πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος να εξελιχθεί ο οισοφάγος Barrett σε καρκίνο;
Ο συνολικός κίνδυνος εξέλιξης σε αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου είναι σχετικά χαμηλός αλλά σαφώς αυξημένος σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Ο κίνδυνος μεγαλώνει όταν υπάρχει δυσπλασία υψηλού βαθμού, γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η τακτική ενδοσκοπική παρακολούθηση σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα.
5. Πώς αντιμετωπίζεται και παρακολουθείται ο οισοφάγος Barrett;
Η βάση της αντιμετώπισης είναι ο έλεγχος της ΓΟΠ με αναστολείς αντλίας πρωτονίων και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Σε επιλεγμένους ασθενείς μπορεί να προταθεί λαπαροσκοπική αντι-παλινδρομική επέμβαση (π.χ. Nissen), ενώ σε δυσπλαστικές βλάβες εφαρμόζονται ενδοσκοπικές θεραπείες (ραδιοσυχνότητες, βλεννεκτομή). Η τακτική ενδοσκοπική παρακολούθηση με βιοψίες είναι απαραίτητη.
