Τι είναι ο αποφρακτικός ειλεός? Αποφρακτικός ειλεός σημαίνει ότι το περιεχόμενο του εντέρου δεν μπορεί να προωθηθεί φυσιολογικά λόγω «εμποδίου» ή «συστροφής». Μπορεί να συμβεί:
- Στο λεπτό έντερο (small bowel obstruction, SBO)
- Στο παχύ έντερο (large bowel obstruction, LBO)
Και οι δύο καταστάσεις είναι επείγουσες. Αν δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να οδηγήσουν σε ισχαιμία (νέκρωση εντέρου), διάτρηση, σήψη και κίνδυνο για τη ζωή.
Συμπτώματα – πότε να υποψιαστώ απόφραξη;
- Κοιλιακός πόνος (συνήθως κολικοειδής, σε κύματα)
- Φούσκωμα/διάταση κοιλίας
- Έμετος (συχνότερος και πρώιμος στο λεπτό έντερο· μπορεί να είναι πράσινος/χολώδης)
- Διακοπή αερίων και κοπράνων (πιο χαρακτηριστική στο παχύ έντερο)
- Ανορεξία, αφυδάτωση, αδυναμία
- Πυρετός ή έντονος σταθερός πόνος: ύποπτα για ισχαιμία/διάτρηση → άμεση μετάβαση σε ΤΕΠ
Συχνότερες αιτίες
Λεπτό έντερο
- Μετεγχειρητικές συμφύσεις (η πιο συχνή αιτία)
- Κήλες (βουβωνοκήλη, ομφαλοκήλη) που «εγκλωβίζουν» έντερο
- Όγκοι (πρωτοπαθείς ή μεταστάσεις), Crohn
- Σπανιότερα: ειλεός από χολόλιθο, ενσφήνωση ξένου σώματος.
Παχύ έντερο
- Καρκίνος παχέος εντέρου (η πιο συχνή αιτία)
- Συστροφή (volvulus) σιγμοειδούς ή τυφλού
- Στενώσεις μετά από εκκολπωματίτιδα ή φλεγμονώδη νόσο
- Κοπρόσταση (σε ηλικιωμένους/κατακεκλιμένους)
- Ψευδο-απόφραξη (Σύνδρομο Ogilvie) χωρίς μηχανικό εμπόδιο
Πώς τίθεται η διάγνωση
- Κλινική εξέταση: ευαισθησία, διάταση, αυξημένοι ήχοι εντέρου.
- Αιματολογικός έλεγχος: αφυδάτωση, ηλεκτρολύτες, φλεγμονή (λευκά/CRP), γαλακτικό οξύ (ύποπτο για ισχαιμία).
- Ακτινολογικός έλεγχος:
- Αξονική τομογραφία (CT) κοιλίας με σκιαγραφικό: η πιο αξιόπιστη μέθοδος∙ δείχνει το σημείο και την αιτία απόφραξης, καθώς και επιπλοκές (ισχαιμία, διάτρηση).
- Απλές ακτινογραφίες κοιλίας: μπορούν να υποβοηθήσουν, αλλά είναι λιγότερο ακριβείς.
- Κολονοσκόπηση: διαγνωστική/θεραπευτική σε στρέψη σιγμοειδούς ή ύποπτο όγκο.
Βασικές διαφορές: Λεπτό vs Παχύ έντερο
| Χαρακτηριστικό | Αποφρακτικός ειλεός λεπτού | Αποφρακτικός ειλεός παχέος |
|---|---|---|
| Συχνότερη αιτία | Συμφύσεις, κήλες | Καρκίνος, συστροφή σιγμοειδούς |
| Έμετος | Πρώιμος, συχνός | Πιο όψιμος ή και απών |
| Διακοπή αερίων/κοπράνων | Μπορεί να υπάρχει, όχι πάντα από την αρχή | Πολύ χαρακτηριστική |
| Διάταση κοιλίας | Μέτρια | Συνήθως έντονη |
| Πόνος | Κολικοειδής, σε κύματα | Κολικοειδής, συχνά με προοδευτική επιδείνωση |
| Κίνδυνος διάτρησης | Υπάρχει (ιδίως αν στραγγαλίζεται) | Υψηλός αν είναι πίσω από όγκο/κλειστή έλικα |
| Θεραπεία πρώτης γραμμής | Συχνά αρχικά συντηρητική (ορός, ρινογαστρικός καθετήρας, παρακολούθηση) | Πιο συχνά απαιτείται επεμβατική αποσυμφόρηση/χειρουργείο |
| Συχνότητα επείγοντος χειρουργείου | Εάν υπάρχει στραγγαλισμός, ισχαιμία, διάτρηση ή αποτυχία συντηρητικής αγωγής | Συχνότερα επείγουσα/επείγουσα-επείγουσα αντιμετώπιση, ειδικά σε όγκους ή συστροφή |
Πόσο σοβαρό είναι;
Ο αποφρακτικός ειλεός είναι επείγον ιατρικό πρόβλημα. Η καθυστέρηση μπορεί να οδηγήσει σε:
- Αφυδάτωση, ηλεκτρολυτικές διαταραχές
- Ισχαιμία και νέκρωση εντέρου
- Διάτρηση με περιτονίτιδα
- Σήψη και πολυοργανική ανεπάρκεια
Κόκκινες σημαίες για άμεση μετάβαση σε νοσοκομείο/ΤΕΠ:
- Έντονος, σταθερός πόνος (όχι σε κύματα)
- Πυρετός, ρίγη, ταχυκαρδία, υπόταση
- Επίμονη διάταση κοιλίας, συνεχείς έμετοι
- Αιματηρά κόπρανα ή έμετος με καφέ/αιματηρό περιεχόμενο
Αντιμετώπιση
Στα πρώτα βήματα (στο νοσοκομείο)
- Ενυδάτωση με ορούς, διόρθωση ηλεκτρολυτών
- Αποσυμφόρηση με ρινογαστρικό καθετήρα (κυρίως στο λεπτό έντερο με έντονους εμέτους)
- Αναλγησία και προσεκτική παρακολούθηση ζωτικών σημείων
- Αντιβιοτικά εφόσον υπάρχει υποψία ισχαιμίας/διάτρησης ή σηπτικής εικόνας
Εξειδικευμένες παρεμβάσεις
- Λεπτό έντερο: Σε μη επιπλεγμένες αποφράξεις από συμφύσεις, δίνεται συχνά ένα «παράθυρο» συντηρητικής αγωγής υπό στενή παρακολούθηση. Εάν δεν λυθεί ή υπάρχουν σημεία στραγγαλισμού/ισχαιμίας → χειρουργείο (λαπαροσκοπικό ή ανοιχτό) για λύση συμφύσεων ή αποκατάσταση κήλης/αιτίας.
- Παχύ έντερο: Συχνότερα απαιτείται επεμβατική αντιμετώπιση:
- Ενδοσκοπική αποσυμπίεση σε συστροφή σιγμοειδούς (με κολονοσκόπηση) – συχνά ακολουθεί οριστική χειρουργική διόρθωση.
- Τοποθέτηση ενδοπρόθεσης (stent) σε ογκόμορφη απόφραξη ως «γέφυρα» προς εκλογικό χειρουργείο ή παρηγορική λύση.
- Χειρουργική επέμβαση (εκτομή/παράκαμψη, πιθανώς κολοστομία) ανάλογα με την αιτία και τη γενική κατάσταση.
Ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές
Σήμερα, πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίζονται με λαπαροσκοπικές ή ρομποτικές τεχνικές, που προσφέρουν:
- Μικρότερη τομή, λιγότερο πόνο
- Ταχύτερη ανάρρωση και μικρότερη νοσηλεία
- Καλύτερη όραση/ακρίβεια σε δύσκολες προσφύσεις ή στενούς χώρους
Η τελική επιλογή μεθόδου εξαρτάται από την αιτία, τη βαρύτητα, το ιστορικό επεμβάσεων και τη γενική κατάσταση του ασθενούς.
Πρόληψη & μείωση κινδύνου υποτροπής
- Έγκαιρη αντιμετώπιση κηλών
- Καλή ενυδάτωση και αποφυγή βαριάς κοπρόστασης (φυτικές ίνες, ιατρική καθοδήγηση)
- Τακτικός έλεγχος παχέος εντέρου (κολονοσκόπηση) για πρόληψη/έγκαιρη διάγνωση καρκίνου
- Προσεκτική διαχείριση χρόνιων νόσων (π.χ. Crohn)
- Μετεγχειρητικές οδηγίες για να μειωθεί ο κίνδυνος συμφύσεων (όπου είναι εφικτό)
Συχνές απορίες
Μπορεί να περάσει μόνος του;
Μερικές αποφράξεις λεπτού εντέρου από συμφύσεις μπορεί να λυθούν συντηρητικά υπό νοσοκομειακή παρακολούθηση. Όμως, δεν είναι ασφαλές να «περιμένει» κανείς στο σπίτι.
Χρειάζονται πάντα αντιβιοτικά;
Όχι πάντα. Χορηγούνται όταν υπάρχει υποψία ισχαιμίας/διάτρησης ή σήψης.
Μετά το χειρουργείο θα ξανασυμβεί;
Υπάρχει κίνδυνος υποτροπής, ειδικά αν υπάρχουν εκτεταμένες συμφύσεις ή χρόνια νόσος. Η σωστή τεχνική και η παρακολούθηση μειώνουν τον κίνδυνο.
Αναφορά στον Χειρουργό Γεώργιο Σάμπαλη
Ο Γεώργιος Σάμπαλης είναι Γενικός Χειρουργός με εξειδίκευση στις ελάχιστα επεμβατικές (λαπαροσκοπικές και ρομποτικές) τεχνικές. Η προσέγγισή του εστιάζει στην ταχεία και ασφαλή αντιμετώπιση επειγόντων περιστατικών, όπως ο αποφρακτικός ειλεός, με στόχο την ελαχιστοποίηση των επιπλοκών και την ταχύτερη επάνοδο του ασθενούς στις δραστηριότητές του.
Σημαντική υπενθύμιση
Το κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά ιατρική εξέταση. Σε ύποπτα συμπτώματα ή ξαφνικό κοιλιακό πόνο, απευθυνθείτε άμεσα σε Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών ή σε Γενικό Χειρουργό.
