Σμηγματογόνος Κύστη

Σμηγματογόνος Κύστη. Ανάλυση, αιτιολογία, επιπλοκές και προτάσεις θεραπείας.

Τι είναι η «σμηγματογόνος» (επιδερμική) κύστη;

Οι σμηγματογόνες κύστεις αποτελούν υποδόριες (κάτω από το δέρμα και μέσα στο υποδόριο λίπος) κύστεις οι οποίες προέρχονται από απόφραξη-εκφύλιση των σμηγματογόνων αδένων του δέρματος.

Οι σμηγματογόνες κύστεις εμφανίζονται συνήθως:

• στο κεφάλι (ειδικότερα σ το τριχωτό της κεφαλής)
• το πρόσωπο,
• την  ράχη
• στις μασχαλιαίες και βουβωνικές πτυχές
• και σπανιότερα στο υπόλοιπο σώμα.

Εμφανίζονται σιγά σιγά σαν μικρά επάρματα, στρογγυλά, υπόσκληρα και μεγαλώνουν συν τω χρόνω. Μερικές φορές πιέζουν τα τοιχώματα ειδικά στο κρανίο (κεφάλι) και πονούν, αλλά πολλές φορές παρουσιάζουν φλεγμονή είτε από ρήξη είτε απο αποικισμό με μικρόβια (συνήθως επιδερμικό σταφυλόκοκκο).

Ποια είναι τα συμπτώματα;

• Ανώδυνο, στρογγυλό ογκίδιο που κινείται ελαφρά κάτω από το δέρμα.
• Μπορεί να μεγαλώνει σταδιακά.
• Όταν φλεγμαίνει/μολυνθεί: πόνος, ερυθρότητα, θερμότητα, ταχεία διόγκωση, μερικές φορές αυτόματη ρήξη με δύσοσμο υλικό.

Ποιες επιπλοκές μπορεί να εμφανιστούν;

Εξαιρετικά σπάνια κακοήθης εξαλλαγή (π.χ. σε πλακώδες καρκίνωμα) — γι’ αυτό η ιστολογική εξέταση μετά την αφαίρεση είναι χρήσιμη.

Φλεγμονή και λοίμωξη → Η συνηθέστερη επιπλοκή είναι η φλεγμονή και διαπύηση αυτών. Τότε εμφανίζεται ερυθρότητα, πόνος, μεγάλη διόγκωση και μεγάλο ενόχλημα ανάλογα με την περιοχή.

Ρήξη της κύστης κάτω από το δέρμα → έντονη φλεγμονώδης αντίδραση, πόνος και ουλοποίηση.

Υποτροπές όταν δεν αφαιρείται ολόκληρο το «τοιχωματάκι» (κάψα) της κύστης.

Κυτταρίτιδα του δέρματος ή σπανιότερα συρίγγιο, ιδιαίτερα σε περιοχές με τριβή.

Αισθητικό πρόβλημα/ουλές από επαναλαμβανόμενες φλεγμονές.

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση συνίσταται στην έναρξη αντιβιοτικού ευρέος φάσματος (συνήθως αντισταφυλοκοκκικού), και εφόσον εκδηλωθεί απόστημα, η διάνοιξη και παροχέτευση, ο καθαρισμός της, με τοπική αναισθησία.

Η σωστή αντιμετώπιση των κύστεων αυτών είναι η χειρουργική αφαίρεση τους εν ψυχρώ (προτού φλεγμάνουν), με τοπική αναισθησία, διότι έτσι η αφαίρεση είναι πλήρης χωρίς υπολείμματα. Γίνεται με μία μικρή τομή, αφαίρεση της κύστης, επισκόπηση ότι έχει αφαιρεθεί όλη χωρίς διαταραχή του τοιχώματος αυτής, και συρραφή του τραύματος με πλαστική ραφή.Τα ράμματα ανάλογα με την περιοχή του σώματος μπορεί να είναι αποορροφήσιμα ή όχι.

Γιατί προτείνεται η χειρουργική αντιμετώπιση;

• Οριστική λύση: Η πλήρης εκτομή μαζί με την κάψα είναι ο μόνος τρόπος να μη ξαναγεμίσει.
• Πρόληψη επιπλοκών: Μειώνει τον κίνδυνο φλεγμονής/αποστήματος και ουλών.
• Ακριβής διάγνωση: Το υλικό αποστέλλεται για ιστολογικό έλεγχο (τυπικά καλοήθης κύστη).
• Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα: Προγραμματισμένη, μικρή τομή σε «ήρεμη» φάση αφήνει πολύ μικρό σημάδι σε σχέση με τις ουλές από επαναλαμβανόμενες φλεγμονές ή «σπασίματα».

Πώς γίνεται η επέμβαση;

• Τοπική αναισθησία, μικρή, σύντομη πράξη (συνήθως 15–30 λεπτά, ανάλογα με μέγεθος/θέση).
• Τεχνικές: minimal/punch excision ή κλασική ελλειπτική εκτομή, πάντα με στόχο να βγει ολόκληρη η κάψα ανέπαφη.
• Ράμματα που αφαιρούνται σε 5–14 ημέρες (ανάλογα με την περιοχή).
• Φροντίδα τραύματος στο σπίτι με απλά μέτρα υγιεινής.
• Χαμηλή πιθανότητα υποτροπής όταν η κάψα αφαιρεθεί πλήρως.

Σημείωση: Αν η κύστη είναι οξεώς φλεγμαίνουσα (κόκκινη, πολύ επώδυνη, με πύον), συνήθως γίνεται διάνοιξη–παροχέτευση άμεσα για ανακούφιση και η οριστική εκτομή προγραμματίζεται μετά την ύφεση της φλεγμονής.

Υπάρχουν εναλλακτικές στη χειρουργική;

• Απλή παρακολούθηση: μόνο για μικρές, ασυμπτωματικές κύστεις — όμως υπάρχει πιθανότητα να μεγαλώσουν ή να φλεγμαίνουν απροειδοποίητα.
• Αντιβιοτικά: βοηθούν μόνο όταν υπάρχει κυτταρίτιδα/λοίμωξη, δεν εξαφανίζουν την κύστη.
• Παρακέντηση/«στράγγισμα» ή «σπίρικες» λύσεις: δεν αφαιρούν την κάψα → σχεδόν πάντα υποτροπή.
• Ενδοβλαβική κορτιζόνη: μπορεί να μειώσει προσωρινά φλεγμονή, όχι μόνιμη λύση.

Πότε πρέπει να δω γιατρό;

• Γρήγορη αύξηση μεγέθους, πόνος/ερυθρότητα/πύον.
• Συχνές υποτροπές ή ενόχληση από τριβή/θέση (π.χ. ζώνη, σουτιέν).
• Αισθητικός λόγος (πρόσωπο, λοβός αυτιού κ.λπ.).
• Ογκίδιο που είναι πολύ σκληρό, καθηλωμένο ή με έλκος/αιμορραγία — χρειάζεται εκτίμηση για να αποκλειστούν άλλες βλάβες (π.χ. λιπώματα, δερματικοί όγκοι).

Τι να αποφύγω;

• Μην τη «σπάτε» ή τη ζουλάτε: αυξάνει τον κίνδυνο φλεγμονής, ουλοποίησης και συριγγίων.
• Μην καθυστερείτε εάν δημιουργεί ενοχλήματα — μια προγραμματισμένη, μικρή επέμβαση είναι πολύ πιο ασφαλής και αισθητικά καλύτερη από μια επείγουσα παροχέτευση αποστήματος.

FAQ – Συχνές ερωτήσεις

1. Τι είναι η σμηγματογόνος κύστη;
   Η σμηγματογόνος κύστη είναι μια καλοήθης, συνήθως ανώδυνη διόγκωση κάτω από το δέρμα που δημιουργείται όταν αποφράσσεται ένας σμηγματογόνος αδένας ή τριχοθυλάκιο. Περιέχει παχύρρευστο, λευκωπό ή κιτρινωπό υλικό (κερατίνη και σμήγμα).
2. Είναι επικίνδυνη; Μπορεί να γίνει καρκίνος;
   Στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων η σμηγματογόνος κύστη είναι απολύτως καλοήθης και δεν εξελίσσεται σε καρκίνο. Το πιο συχνό πρόβλημα είναι η φλεγμονή και το απόστημα, που προκαλούν πόνο και ερυθρότητα και χρειάζονται άμεση ιατρική εκτίμηση.
3. Πότε πρέπει να αφαιρεθεί χειρουργικά;
   Η κύστη συνιστάται να αφαιρείται όταν μεγαλώνει, ενοχλεί αισθητικά, πονάει, φλεγμαίνει συχνά ή βρίσκεται σε σημείο που τραυματίζεται (π.χ. στον αυχένα, στην πλάτη, στο τριχωτό). Η προγραμματισμένη αφαίρεση, πριν τη φλεγμονή, είναι συνήθως πιο απλή και αφήνει καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα.
4. Πώς γίνεται η επέμβαση και αν χρειάζεται γενική αναισθησία;
   Η αφαίρεση της σμηγματογόνου κύστης γίνεται συνήθως με τοπική αναισθησία στο ιατρείο ή σε μικρό χειρουργείο. Ο χειρουργός κάνει μια μικρή τομή, αφαιρεί ολόκληρη την κύστη με το τοίχωμά της και κλείνει την τομή με ράμματα. Δεν απαιτείται γενική αναισθησία, η διάρκεια είναι σύντομη και ο ασθενής επιστρέφει άμεσα στο σπίτι.
5. Υπάρχει πιθανότητα να ξαναεμφανιστεί; Τι πρέπει να προσέξω μετά;
   Αν η κύστη αφαιρεθεί πλήρως, μαζί με το τοίχωμά της, η πιθανότητα υποτροπής είναι μικρή. Μετά την επέμβαση χρειάζεται να κρατάτε την περιοχή καθαρή και στεγνή, να αλλάζετε τον επίδεσμο όπως σας έχει υποδείξει ο χειρουργός και να αφαιρέσετε τα ράμματα στον προβλεπόμενο χρόνο. Σε περίπτωση έντονης ερυθρότητας, πόνου ή έκκρισης, πρέπει να ενημερώσετε άμεσα τον γιατρό σας.

Διαβάστε επίσης

• Λίπωμα – Ίνωμα – Νευροΐνωμα

Δρ. Γεώργιος Σάμπαλης, MD, PhD Διευθυντής Γενικής, Λαπαροσκοπικής και Ρομποτικής Χειρουργικής - Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Γενικός Χειρουργός - Λαπαροσκόπος. Διευθυντής Γενικής, Λαπαροσκοπικής και Ρομποτικής Χειρουργικής. Ιατρικό Κέντρο Αθηνών. Πρόεδρος ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοσκοπικής Χειρουργικής.

See Full Bio