Εκλαϊκευμένες οδηγίες όσον αφορά την Ραγάδα πρωκτού: τι ισχύει σύμφωνα με τις οδηγίες ASCRS 2023 (ASCRS-American Society of Colon and Rectal Surgeons, Clinical Practice Guideline on Anal Fissure)
Γιατί πονάει τόσο;
Στη χρόνια ραγάδα ο έσω σφιγκτήρας «σφίγγει» υπερβολικά, μειώνεται η αιμάτωση της περιοχής και το τραύμα δεν κλείνει εύκολα — γι’ αυτό ο στόχος των θεραπειών είναι να χαλαρώσει ο σφιγκτήρας και να επουλωθεί η ραγάδα.
Τι προτείνουν οι οδηγίες ASCRS (με απλά λόγια)
1) Ήπιες συντηρητικές παρεμβάσεις (1–6 εβδομάδες)
- Ίνες 20–30 g/ημ. και άφθονα υγρά για μαλακά κόπρανα
- Μαλακτικά κοπράνων/ωσμωτικά, ήπια αναλγησία
- Χλιαρά καθιστά λουτρά μετά την κένωση
Συχνά αρκούν για τις οξείες ραγάδες και αποτελούν τη βάση για όλες τις θεραπείες. www1.racgp.org.au+1
2) Τοπική φαρμακευτική αγωγή (χρόνια ή αν επιμένει)
- Νιτρικά (π.χ. νιτρογλυκερίνη 0,2–0,4%): βοηθούν αλλά δίνουν συχνά πονοκέφαλο
- Ανταγωνιστές διαύλων ασβεστίου (CCBs: diltiazem/nifedipine): παρόμοια αποτελεσματικά με καλύτερη ανεκτικότητα — μπορούν να είναι πρώτη επιλογή στις χρόνιες ραγάδες. emedicine.medscape.com
3) Βοτουλινική τοξίνη τύπου Α (BTX)
Έγχυση στο ιατρείο/ημερήσια μονάδα που χαλαρώνει προσωρινά τον έσω σφιγκτήρα και επιτρέπει την επούλωση. Ως πρώτη γραμμή έχει παρόμοια αποτελεσματικότητα με τα τοπικά, ενώ ως δεύτερη γραμμή μετά από αποτυχία τους δείχνει κάπως καλύτερη επούλωση. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι συνήθως ήπιες και παροδικές. emedicine.medscape.com
4) Χειρουργική λύση: πλάγια έσω σφιγκτηροτομή (LIS)
Για ανθεκτικές χρόνιες ραγάδες, η LIS είναι η θεραπεία με τα υψηλότερα ποσοστά ίασης. Σήμερα προτιμάται συχνά η “tailored LIS” (κόβουμε τον σφιγκτήρα μέχρι την κορυφή της ραγάδας και όχι μέχρι τη οδοντωτή γραμμή), γιατί κρατά τα ποσοστά επούλωσης ψηλά και μειώνει τον κίνδυνο ακράτειας. Η επιλογή γίνεται εξατομικευμένα (π.χ. αποφεύγεται σε ασθενείς με προϋπάρχουσα ακράτεια). ascrsu.com+1
5) Εναλλακτικές σε ειδικές περιπτώσεις
Σε λίγους ασθενείς υψηλού κινδύνου ή μετά από αποτυχία των παραπάνω, μπορεί να εξεταστούν flap advancement ή συνδυαστικές τεχνικές — κατόπιν αξιολόγησης από εξειδικευμένο πρωκτολόγο.
Τι να περιμένετε από την ανάρρωση
- Με τα συντηρητικά/τοπικά ο πόνος υποχωρεί συνήθως σε λίγες ημέρες και η επούλωση έρχεται σε εβδομάδες
- Με BTX ο σπασμός και ο πόνος μειώνονται γρήγορα· το αποτέλεσμα είναι προσωρινό αλλά δίνει «παράθυρο» επούλωσης
- Με LIS η ανακούφιση είναι συχνά άμεση και η ίαση πολύ υψηλή· υπάρχει μικρός αλλά υπαρκτός κίνδυνος ήπιας/παροδικής ακράτειας, που ελαχιστοποιείται με tailored τεχνική και σωστή επιλογή ασθενούς
Σημαντική υπενθύμιση
Οι οδηγίες είναι ο «χάρτης», όχι ο προορισμός: η τελική απόφαση λαμβάνεται εξατομικευμένα, μετά από κλινική εκτίμηση, συζήτηση προσδοκιών και προσεκτική στάθμιση οφέλους–κινδύνου.
Επιλεγμένες πηγές
- ASCRS Clinical Practice Guideline – Management of Anal Fissures (2023). Επίσημη σύνοψη/εργαλειοθήκη. ascrsu.com+2ascrsu.com+2
- Medscape/Guideline summary (2024): συνοψίζει τα βασικά σημεία (CCBs ως πρώτη γραμμή, ρόλος BTX, LIS). emedicine.medscape.com
- AAFP (2024): πρακτικό κλινικό summary για γιατρούς πρωτοβάθμιας. aafp.org
