Ένα από τα πλέον συνήθη προβλήματα υγείας που γίνονται αντιληπτά στο περίγυρο μας είναι οι «Πέτρες στη χολή» (χολολιθίαση).Η συχνή πλέον απλή εξέταση υπερηχογραφήματος άνω κοιλίας, που γίνεται σαν ρουτίνα διαγνωστικής και προληπτικής διερεύνησης, αναδεικνύει πλέον πολύ συχνά αυτό το «τυχαίο εύρημα» και προκαλεί αρκετά ερωτήματα στους «πάσχοντες».

Πριν ξεκινήσουμε να εξηγήσουμε τι είναι οι πέτρες στη χοληδόχο κύστη, ποια είναι τα συνήθη συμπτώματα καθώς και οι τρόποι θεραπείας, θα πρέπει να γίνει κατανοητό τι είναι η χολή και τι η χοληδόχος κύστη  που συχνά συγχέονται.

Τι είναι η χολή;

Αυτό που ο κόσμος ονομάζει «χολή» είναι ένα όργανο που λέγεται χοληδόχος κύστη.

Εδώ ευρίσκεται και το ζήτημα της ακριβούς ορολογίας, διότι αυτό που ο κόσμος ονομάζει «χολή» είναι ένα όργανο που λέγεται χοληδόχος κύστη. Ενώ χολή είναι ένα πρασινοκίτρινο ελαιώδες υγρό που παράγεται από το συκώτι μας και ρέει μέσα από τον χοληδόχο πόρο στο 12δάκτυλο και η χρησιμότητα του είναι η «γαλακτωματοποίηση» των λιπών με σκοπό την απορρόφηση τους από τον οργανισμό. Όταν λοιπόν λέει ο κόσμος «χολή» εννοεί τη χοληδόχο κύστη.

Η χοληδόχος κύστη είναι ένα όργανο σχήματος αχλαδιού, που βρίσκεται κάτω από την δεξιά πλευρά του ήπατος, όπως μπορείτε να δείτε στην παρακάτω εικόνα.

Ο κύριος σκοπός της χοληδόχου κύστης είναι να συγκεντρώνει το πεπτικό υγρό(χολή) που παράγεται από το ήπαρ. Το ποσό αυτό είναι ελάχιστο (20-30ml), σε σχέση με αυτό που παράγεται καθημερινά από το ήπαρ. Μέσα στην κύστη η χολή συμπυκνώνεται, αποθηκεύεται και όταν η κύστη συσπάται, εκρέει μικρή ποσότητα στον χοληδόχο πόρο.

Η χοληδόχος κύστη λοιπόν, αποτελεί ένα «ρυθμιστικό» όργανο για την πέψη και μία δεξαμενή των χολικών αλάτων. Δεν αποτελεί ζωτικό όργανο, η απώλεια του οποίου θα προκαλέσει «αναπηρία» ή κάποια σοβαρή δυσλειτουργία στο πεπτικό σύστημα.

Μετά από μία μικρή περίοδο προσαρμογής που μπορεί να είναι από 2-4 εβδομάδες, η αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως δεν σχετίζεται με καμιά διαταραχή της πέψης στους περισσότερους ασθενείς.

Τι είναι η «Πέτρες στη Χολή» (Χολολιθίαση) ;

Τα προβλήματα στη χοληδόχο κύστη συνήθως προκαλούνται από την παρουσία χολολίθων : Χολολιθίαση είναι μικρές σκληρές μάζες που σχηματίζονται κυρίως από χοληστερόλη και χολικά άλατα που σχηματίζονται στην χοληδόχο κύστη ή στον χοληδόχο πόρο. Είναι ένα από τα συνηθέστερα προβλήματα στον ανθρωπο, και αποτελεί αιτία πολλαπλών προβλημάτων που αφορούν το ανώτερο πεπτικό, αλλά και κύρια αιτία πόνου στην περιοχή του στομάχου και του ήπατος. Ο πόνος στο στομάχι και στο ήπαρ σχετίζεται, δηλαδή, τις περισσότερες φορές με την Χολολιθίαση – Χολοκυστίτιδα.

Η διαταραχή αυτή δεν έχει σχέση με την διατροφή ή την χοληστερίνη του αίματος.

Δεν είναι σίγουρο για ποιο λόγο σε κάποιους ανθρώπους δημιουργούνται χολόλιθοι ούτε υπάρχουν γνωστοί τρόποι ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία χολολίθων.

Η αρχή δημιουργίας γίνεται αργά με την παρουσία ή λάσπης ή μικρών λίθων ή ψευδοπολυπόδων ή ενός απλού μικρού λίθου (πέτρας), που σιγά σιγά ή μεγαλώνουν σε μέγεθος ή πληθαίνουν σε αριθμό, ανακαλυπτόμενα τυχαία σε κάποιο υπερηχογράφημα.

Τι συμπτώματα έχουν οι «Πέτρες στη Χολή» και τι μπορούν να προκαλέσουν;

Τα συμπτώματα που παρουσιάζουν ποικίλλουν.

Από ήπια συμπτώματα διαταραχών της πέψης, δηλαδή:

• ρεψίματα
• φουσκώματα,
• δυσπεψίες.

Μέχρι εντονότερα συμπτώματα:

• πόνο στο επιγάστριο (πόνος στοστομάχι)
• και δεξιά κάτω από τα πλευρά.

Πολλές φορές έχει παρατηρηθεί ότι οι ασθενείς παραπονιούνται για το στομάχι τους ακολουθώντας σχετικές θεραπείες χωρίς αποτέλεσμα, και στο τέλος αποκαλύπτεται πρόβλημα στην χολή.

Οι χολόλιθοι μπορούν να μετακινηθούν λόγω της σύσπασης του οργάνου η οποία μπορεί να συμβεί μετά από γεύμα οποιαδήποτε στιγμή και να προκαλέσουν επιπλοκές.

Η συχνότερη επιπλοκή που μπορεί να προκαλέσει η χολολιθίαση είναι η χολοκυστίτιδα. Η χολοκυστίτιδα είναι η φλεγμονή της χοληδόχου κύστης λόγω της παρουσίας λίθου (πέτρας) ο οποίος μπορεί να εμποδίζει τη ροή της χολής.

Τι επιπλοκές προκαλούν οι “Πέτρες στη Χολή”;

Οι επιπλοκές μπορεί να είναι σοβαρές:

• Απλή χολοκυστίτιδα δηλαδή φλεγμονή της χοληδόχου, με πόνο και πυρετό
• Yδρωπα και εμπύημα αυτής με κίνδυνο να σπάσει η χολή και να υπάρξει περιτονίτιδα.
• Ίκτερο και απόφραξη του χοληδόχου πόρου από πέτρες που μετακινήθηκαν και έφραξαν τον πόρο, με αποτέλεσμα να κιτρινίσει ο ασθενής, και πιθανή βλάβη στο συκώτι ή χολαγγειίτιδα!
• Παγκρεατίτιδα από δηλαδή σοβαρή φλεγμονή του παγκρέατος λόγω ερεθισμού του από μετακίνηση μικρής συνήθως πέτρας από τον πόρο.
  Η παγκρεατίτιδα πολλές φορές μπορεί να είναι πολύ σοβαρή κατάσταση και να αποβεί μοιραία για την ζωή

Πώς γίνεται η διάγνωση της χολολιθίασης

Κλινική Εικόνα

Η χολολιθίαση συχνά είναι ασυμπτωματική. Όταν δώσει συμπτώματα, το συχνότερο είναι ο κολικός του χοληφόρου: αιφνίδιος, έντονος πόνος στο δεξί άνω τεταρτημόριο ή στο επιγάστριο που μπορεί να αντανακλά στη δεξιά ωμοπλάτη ή στη ράχη. Ο πόνος:

• εμφανίζεται μετά από λιπαρό ή βαρύ γεύμα ή τη νύχτα,
• ξεκινά σταδιακά, κορυφώνεται σε 30–60′ και μπορεί να διαρκέσει 1–4 ώρες,
• συχνά συνοδεύεται από ναυτία/έμετο, φούσκωμα, δυσπεψία και αίσθημα πίκρας.

Άλλα συμπτώματα/σημεία:

• Ευαισθησία στο δεξί υποχόνδριο, ήπιος χαμηλός πυρετός όταν συνυπάρχει φλεγμονή.
• Ίκτερος (κιτρίνισμα δέρματος/ματιών) και σκουρόχρωμα ούρα όταν λίθος αποφράσσει τον κοινό χοληδόχο πόρο.
• Πόνος που επιμένει >6 ώρες, ψηλός πυρετός με ρίγος, έντονος ίκτερος ή σημεία αφυδάτωσης υποδηλώνουν επιπλοκές (οξεία χολοκυστίτιδα, χολαγγειίτιδα, παγκρεατίτιδα) και απαιτούν άμεση ιατρική αξιολόγηση.

Διαφορική διάγνωση: γαστρίτιδα/έλκος, παλινδρόμηση, ηπατικές παθήσεις, οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (ιδίως σε ηλικιωμένους/διαβητικούς), παγκρεατίτιδα, δεξιά βασική πνευμονία.

Εξετάσεις:

Εργαστηριακός έλεγχος (ανάλογα με την εικόνα):

• Γενική αίματος (λευκοκυττάρωση σε φλεγμονή).
• Ηπατικά ένζυμα (AST/ALT), χολόσταση (ALP, GGT, ολική/άμεση χολερυθρίνη) για υποψία λιθίασης χοληδόχου πόρου.
• Αμυλάση/λιπάση αν υπάρχει πόνος τύπου παγκρεατίτιδας.
• PCR/CRP ως δείκτης φλεγμονής.

Απεικονιστικές εξετάσεις:

• Υπερηχογράφημα άνω κοιλίας: εξέταση πρώτης γραμμής· ανιχνεύει λίθους, πάχυνση τοιχώματος, υγρό πέριξ χοληδόχου, διάταση χοληφόρων.
• MRCP (Μαγνητική Χολαγγειοπαγκρεατογραφία): μη επεμβατική χαρτογράφηση χοληφόρων όταν υπάρχει ισχυρή υποψία λίθου στον χοληδόχο πόρο ή αμφίβολα υπερηχογραφικά ευρήματα. Η ύπαρξη διάτασης του χοληδόχου πόρου στο υπερηχογράφημα, επιβεβαιώνει την διάγνωση και πολλές φορές ο χειρουργός θα πρέπει να ζητήσει την εκτέλεση MRCP (μαγνητικής χολαγγειοπαγκρεατογραφίας) για την σωστή εκτίμηση του προβλήματος.
• EUS (Ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα): υψηλή διαγνωστική ακρίβεια για μικρούς λίθους στον χοληδόχο πόρο.
• ERCP: θεραπευτική πράξη (εκτομή θηλής/αφαίρεση λίθων) όταν τεκμηριώνεται απόφραξη ή χολαγγειίτιδα.
• HIDA scan (σπινθηρογράφημα ηπατοχολικού): σε δύσκολες περιπτώσεις για διάγνωση οξείας χολοκυστίτιδας ή δυσκινησίας.
• CT άνω κοιλίας: όχι εξέταση πρώτης επιλογής για λίθους, χρήσιμη σε επιπλοκές/διαφορική διάγνωση.

Διάγνωση: από το υπερηχογράφημα στη MRCP/ERCP (αλγόριθμος)

Πρώτη εξέταση για ύποπτη χολολιθίαση είναι το υπερηχογράφημα άνω κοιλίας (RUQ), γιατί είναι γρήγορο, χωρίς ακτινοβολία και ανιχνεύει αξιόπιστα πέτρες στη χοληδόχο. Αν συνυπάρχει ίκτερος, αυξημένες χολερυθρίνες/χολόσταση ή διάταση χοληφόρων, αξιολογούμε την πιθανότητα λίθων στον χοληδόχο πόρο και προχωρούμε βηματικά.

Αλγόριθμος πρακτικής προσέγγισης

1. Κλινική εικόνα & αιματολογικός έλεγχος: πόνος δεξιού υποχονδρίου ± πυρετός, ίκτερος. Εξετάσεις: χολερυθρίνη, ALP/GGT, τρανσαμινάσες, αμυλάση/λιπάση.
2. Υπερηχογράφημα (RUQ): επιβεβαιώνει πέτρες/λάσπη στη χολή, χολεκυστίτιδα, διάταση χοληφόρων.
3. Χαμηλή–μέτρια πιθανότητα λίθων στον πόρο: MRCP (μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία) για μη επεμβατική χαρτογράφηση των χοληφόρων πριν από επέμβαση. (Εναλλακτικά EUS όπου διαθέσιμο.)
4. Υψηλή πιθανότητα ή επιπλοκές (χολαγγειίτιδα/ίκτερος/παγκρεατίτιδα από λίθο): προχωράμε σε ERCP με θεραπευτικό σκοπό (σφιγκτηροτομή–αφαίρεση λίθου–στοντινγκ), προκειμένου να αποσυμφορηθούν τα χοληφόρα.
5. Κατά τη χολοκυστεκτομή: εφόσον υπάρχει αμφιβολία για λίθο στον πόρο, μπορεί να γίνει ενδοεγχειρητική χολαγγειογραφία (IOC) ή διερεύνηση/πλύσεις.
6. Επείγοντα «red flags»: υψηλός πυρετός/ρίγος, έντονος συνεχής πόνος με ίκτερο, σημεία σηψαιμίας → άμεση εκτίμηση και συνήθως επείγουσα ERCP μετά από σταθεροποίηση.

Στόχος του αλγορίθμου: να επιβεβαιώσουμε τη διάγνωση με το λιγότερο επεμβατικό μέσο (US → MRCP) και να χρησιμοποιήσουμε την ERCP κυρίως ως θεραπευτική πράξη όταν υπάρχει απόφραξη ή επιπλοκές.

---

Χολολιθίαση: Θεραπεία

Οι χολόλιθοι δεν αποβάλλονται από μόνοι τους. Κάποιες περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπισθούν προσωρινά με φαρμακευτική ή διαιτητική αγωγή, όπως μείωση λήψης λιπαρών ουσιών. Αυτή η αγωγή έχει περιορισμένα και προσωρινά ποσοστά επιτυχίας. Τα συμπτώματα θα συνεχισθούν μέχρι να αφαιρεθεί η χοληδόχος κύστη.

Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι:

• Η χολολιθιαση δεν έχει σχέση με τις πέτρες στο νεφρό. Οι πέτρες στον νεφρό ακολουθούν μια διαδρομή «νεφρό->ουρητήρας->ουροδόχος κύστη>αποβολή με τα ούρα». Ενώ οι λίθοι στην χολή ακολουθούν την διαδρομή «χοληδόχος κύστη->κυστικός πόρος (πιθανή απόφραξη)->χοληδόχος πόρος->απόφραξη στο φύμα του Vater» κ.λπ..
• Η προσπάθεια αφαίρεσης μόνο των λίθων αφ’ ενός είναι αδύνατη λόγω ανατομίας του οργάνου αλλά και ανούσια λόγω του ότι υπεύθυνη για την δημιουργία τους είναι η χοληδόχος κύστη.
• Η χρήση ειδικών λιθοδιαλυτικών φαρμάκων (πχ ursofalk), απεδείχθη ότι παρουσίασαν ποσοστό επιτυχίας στην διετία της τάξεως του 50%, με συχνές υποτροπές – επανεμφανίσεις της λιθίασης. Λόγω δε των εμφανιζομένων διαταραχών σε ηπατικές δοκιμασίες (πχ γGt – τρανσαμινάσες), απαιτούσαν συχνούς τακτικές αιματολογικούς ελέγχους.
• Η λιθοτριψία των λίθων εφαρμόσθηκε στο παρελθόν, αλλά δημιούργησε συγκρίματα των λίθων τα οποία προκάλεσαν επιπλοκές στον χοληδόχο πόρο και εγκαταλείφθηκε σαν μέθοδος.

Η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης είναι η πλέον κατάλληλη και ασφαλέστερη θεραπεία της χολοκυστίτιδος.

Λιθίαση στην χολή: Θεραπεία Με Λαπαροσκόπηση

Η χολοκυστεκτομή είναι μία από τις πιο διαδεδομένες χειρουργικές επεμβάσεις. Σήμερα, οι περισσότερες επεμβάσεις χολής γίνονται λαπαροσκοπικά. Ο ιατρικός όρος για την επέμβαση αυτή είναι Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή.

Κύρια Πλεονεκτήματα Της Θεραπείας Με Λαπαροσκόπηση:

• Ο ασθενής  σαφώς έχει ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο.
• Ο ασθενής έχει σαφώς γρηγορότερη ανάρρωση απ’ ότι στην κλασσική χειρουργική. Οι περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν σπίτι μετά από μία ημέρα και στις κανονικές τους δραστηριότητες πολύ γρήγορα.

Είναι ασφαλής η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;

Πολυάριθμες ιατρικές έρευνες δείχνουν ότι ο βαθμός επιπλοκών από μία λαπαροσκοπική επέμβαση χολοκυστεκτομής όταν, βέβαια, αυτή γίνεται από ένα σωστά εκπαιδευμένο και έμπειρο χειρουργό, είναι ανάλογος με τον βαθμό επιπλοκών από μία επέμβαση χολοκυστεκτομής με την κλασσική μέθοδο.

Η επικινδυνότητα της μεθόδου θεραπείας είναι κατά πολύ μικρότερη ή μηδενική μπροστά στην επικινδυνότητα της πάθησης και των επιπλοκών της.

Tο παρελθόν…

• Όταν ο χειρουργός σας συστήσει να υποβληθείτε σε επέμβαση χολοκυστεκτομής, ίσως θυμηθείτε κάποιο φίλο ή συγγενή ο οποίος υποβλήθηκε στην ίδια επέμβαση πριν από αρκετά χρόνια.
• Τότε οι ασθενείς είχαν μία μεγάλη τομή και πιθανόν αρκετό πόνο μετά την επέμβαση. Παρέμεναν στο νοσοκομείο για μία εβδομάδα και επέστρεψαν στις κανονικές δραστηριότητες τους μετά από έξη εβδομάδες. Ίσως, λοιπόν, ανησυχήσετε για μία παρόμοια εμπειρία. Ίσως να μην μπορείτε να λείψετε από την εργασία σας ή να επιστρέψετε σε πλήρη δραστηριότητα μετά από ένα μήνα ή και περισσότερο.

Το παρόν…

• Η χολοκυστεκτομή είναι μία από τις πιο διαδεδομένες χειρουργικές επεμβάσεις. Μία νέα τεχνική προσφέρει πλέον σημαντικά πλεονεκτήματα. Οι περισσότερες επεμβάσεις χολής γίνονταισήμερα λαπαροσκοπικά. Ο ιατρικός όρος για την επέμβαση αυτή είναι Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή. Αντί για μία τομή πέντε επί επτά εκατοστά, η επέμβαση απαιτεί 4 μικρές οπές στην κοιλιακή χώρα.
• Ο ασθενής συνήθως έχει ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο.
• Ο ασθενής συνήθως έχει γρηγορότερη ανάρρωση απ’ ότι στην κλασσική χειρουργική. Οι περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν σπίτι μετά από μία ημέρα και στις κανονικές τους δραστηριότητες πολύ γρήγορα.

Προεγχειρητική διαδικασία

Η επέμβαση επιτελείται με γενική αναισθησία, ενώ είναι απαραίτητος ο προεγχειρητικός έλεγχος που περιλαμβάνει:

• Αιματολογικό έλεγχο (γενική αίματος)
• Βιοχημικό-ηπατολογικό έλεγχο (σάκχαρο, ουρία, κρεατινίνη, τρανσαμινάσες, γGt, αλκαλική φωσφατάση, χολερυθρίνη)
• Έλεγχο πηκτικότητος (Χρόνος προθρομβίνης-INR, και APTT).
• Καρδιολογικό έλεγχο (ΗΚΓ και καρδιολογική εκτίμηση και αν χρειαστεί υπερηχογράφημα-tripplex καρδίας)
• Ακτινογραφία θώρακος και αν χρειαστεί πνευμονολογική εκτίμηση και σπιρομέτρηση.

Όλες οι ως άνω εξετάσεις και εκτιμήσεις γίνονται στην κλινική την ημέρα της επέμβασης, αλλά τις περισσότερες φορές απαιτείται η εκ των προτέρων αναλυτική και διεξοδική ανάλυση των προβλημάτων ούτως ώστε να αποκλειστούν οι επιπλοκές.

Οπωσδήποτε θα πρέπει να υπάρχει πρόσφατο υπερηχογράφημα ήπατος, χοληφόρων, παγκρέατος κ.λπ. και θα πρέπει να έχει διευκρινισθεί από το χειρουργό η αρτιότητα και απόλυτη απουσία προβλήματος από το χοληδόχο πόρο (λιθίαση, λάσπη, ιστορικό παγκρεατίτιδος κλπ).

Οποιαδήποτε ένδειξη ότι πιθανολογείται πρόβλημα στον χοληδόχο πόρο, ΠΑΝΤΑ ελέγχεταιαπό το χειρουργό και στην περίπτωση υποψίας καθορίζεται έλεγχος με MRCP (magnetic retrograde cholangio-pancreatography) – δηλαδή μαγνητική χολαγγειοπαγρεατογραφία, όπου ελέγχεται απόλυτα ο χοληδόχος πόρος.

Στην περίπτωση που διαπιστωθεί πρόβλημα, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί και προγραμματιστεί η επίλυση της λιθίασης του χοληδόχου πόρου, η οποία και γίνεται εύκολα με την διαδικασία της ERCP (ενδοσκοπικής ανάστροφης χολαγγειοπαγκρεατογραφίας και ενδοσκοπικής αφαίρεσης λίθων).

Η ως άνω διαδικασία επιτελείται από εξειδικευμένο συνεργάτη μας επεμβατικό γαστρεντερολόγο, παρουσία αναισθησιολόγου και θα πρέπει να προηγηθεί της λαπαροσκοπικής επεμβάσεως.

Η λαπαροσκοπική επέμβαση επιτελείται με χορήγηση γενικής αναισθησίας, από συνεργάτη μας έμπειρο αναισθησιολόγο, ατραυματικά και αναίμακτα, με διενέργεια μικρών τομών των 5 χιλιοστών, και με διενέργεια χαμηλών πιέσεων αερίου, προς πλήρη αποφυγή του μετεγχειρητικού πόνου και αισθήματος δυσφορίας.

Η διαδικασία επιτελείται λόγω της εμπειρίας ταχύτατα, σε διάστημα μικρότερο της μισής ώρας χειρουργικού χρόνου, ενώ ο ασθενής παραμένει στην ανάνηψη για 10-20 λεπτά και μεταφέρεται στο δωμάτιό του έχοντας μόνον ορό για λίγες ώρες. Το απόγευμα της ιδίας ημέρας αρχίζει σταδιακή επανασίτιση με υγρά και υδρική δίαιτα, ενώ έμπειρο προσωπικό κινητοποιεί τον ασθενή, ο οποίος και μπορεί να περπατήσει άφοβα στον όροφο του νοσοκομείου.

Την επομένη γίνεται εξιτήριο, παράδοση οδηγιών και συνταγογράφηση των απαιτούμενων φαρμάκων.

Προετοιμασία λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής

• Την προηγουμένη του χειρουργείου αποφύγετε να φάτε ή να πιείτε μετά τα μεσάνυχτα.
• Να κάνετε μπάνιο την προηγούμενη νύχτα ή το πρωί της ημέρας του χειρουργείου.
• Αν έχετε πρόβλημα δυσκοιλιότητας ένα κλύσμα ή κάποια αντίστοιχη προετοιμασία θα πρέπει να γίνει αφού πρώτα συμβουλευθείτε τον χειρουργό σας.
• Αν λαμβάνετε φάρμακα σε καθημερινή βάση ενημερώστε τον χειρουργό σας και ίσως να πρέπει να πάρετε κάποια από αυτά το πρωί της επέμβασης με μία γουλιά νερό.
• Αν παίρνετε για κάποιο λόγο ασπιρίνες, αντιπηκτικά ή φάρμακα για αρθρίτιδα πρέπει να συζητήσετε με τον χειρουργό σας για τον κατάλληλο χρόνο που θα πρέπει να διακόψετε τα φάρμακα πριν την επέμβαση.

Πώς γίνεται η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή

Γίνεται με γενική αναισθησία, ώστε ο ασθενής να είναι κοιμισμένος καθ’ όλη την διάρκεια του χειρουργείου.

• Χρησιμοποιώντας ένα στενό σωλήνα, ο χειρουργός εισέρχεται στην κοιλιά από τον ομφαλό.
• Ένα λαπαροσκόπιο (ένα μικροσκοπικό τηλεσκόπιο) συνδεδεμένο σε μία ειδική κάμερα εισάγεται διαμέσου του σωλήνα, δίνοντας στον χειρουργό μία μεγεθυμένη εικόνα των εσωτερικών οργάνων του ασθενούς στην οθόνη μίας τηλεόρασης. Η σύγχρονη τεχνολογία παρέχει σήμερα εικόνα υψηλής ευκρίνειας (High Definition), υπερυψηλής ανάλυσης με αποτέλεσμα μεγίστη ανατομική ευκρίνεια.
• Άλλοι σωλήνες εισάγονται από πολύ μικρές δερματικές τομές των 5 χιλιοστών, οι οποίοι επιτρέπουν στο χειρουργό να χωρίσει απαλά τη χοληδόχο κύστη από αυτά που την συγκρατούν και να την αφαιρέσει μέσω μίας από τις οπές. Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί μία ειδική διεγχειρητική εξέταση, η οποία ονομάζεται χολοαγγειογραφία, για να εντοπίσουν πέτρες, οι οποίες είναι πιθανόν να βρίσκονται μέσα στον κεντρικό ηπατικό σωλήνα, τον χοληδόχο πόρο.
• Ειδικά αιμοστατικά clips – haemolock, τίθενται στα αγγεία και χολαγγεία που συνδέουν την χοληδόχο κύστη, με στόχο την απόλυτη στεγανοποίηση της επέμβασης.
• Η χοληδόχος κύστη τίθεται ενδοκοιλιακά σε έναν ειδικό αποστειρωμένο διαφανή σάκο, ο οποίος έλκεται κάτω από τον ομφαλό και έτσι μπορεί ο χειρουργός να αδειάσει την κύστη από την χολή και τις πέτρες, χωρίς να προκαλέσει καμία διασπορά στην κοιλιά ή στο τραύμα!
• Μετά την αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως, ο χειρουργός κλείνει τις μικρές τομές με πλαστικη ενδοδερμικη ραφή ή με ειδική χειρουργική ταινία.

Παραμονή στο νοσοκομείο – νοσηλεία μετά την επέμβαση χολής

Οι περισσότεροι ασθενείς μετά από μία λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή εξέρχονται από το νοσοκομείο την επομένη της επεμβάσεως. Η νοσηλεία μπορεί να παραταθεί σε περιπτώσεις βαρείας οξείας χολοκυστίτιδας, εμπυήματος κλπ, όπου χρειάζεται η παραμονή κυρίως για χορήγηση ενδοφλεβίων αντιβιοτικών.

Συνήθεις ερωτήσεις για την επέμβαση χολής

Πότε πρέπει να χειρουργηθώ άμεσα?

Η χολολιθίαση χειρουργείται όταν προκαλεί συμπτώματα (κολικός χολής, επαναλαμβανόμενος πόνος μετά από γεύμα, ναυτία/έμετοι) ή όταν εμφανίζονται επιπλοκές, όπως οξεία χολοκυστίτιδα, αποφρακτικός ίκτερος/πέτρα στον χοληδόχο πόρο (με ή χωρίς χολαγγειίτιδα) και παγκρεατίτιδα από λίθο. Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς συνήθως δεν χρειάζεται επέμβαση, εκτός αν υπάρχουν παράγοντες υψηλού κινδύνου, π.χ. μεγάλοι λίθοι (>2–3 εκ.), «πορσελάνινη» χοληδόχος κύστη, πολύποδες ≥1 εκ. ή προγραμματισμός άλλης μεγάλης επέμβασης (π.χ. βαριατρικής/μεταμόσχευσης). Η έγκαιρη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή μειώνει τις υποτροπές και προλαμβάνει σοβαρές επιπλοκές.

Πότε μπορώ να επιστρέψω στην δουλειά;

Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία τους εντός τριών ή τεσσάρων ημερών από την ημέρα της επέμβασης. Φυσικά, αυτό εξαρτάται και από την φύση της δουλειάς τους. Ασθενείς, οι οποίοι εργάζονται σε γραφείο συνήθως επιστρέφουν σε λίγες ημέρες ενώ, ασθενείς οι οποίοι κάνουν χειρωνακτική εργασία ή σηκώνουν βάρη χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Οι ασθενείς οι οποίοι υποβάλλονται στην κλασσική επέμβαση συνήθως δεν μπορούν να επιστρέψουν στις κανονικές τους δραστηριότητες πριν από τέσσερις ή έξη εβδομάδες.

Θα έχω μεγάλο σημάδι;

Φυσικά, όχι. Χρησιμοποιώντας τη λαπαροσκοπική τεχνική, ο χειρουργός αποφεύγει μεγάλες τομές αφήνοντας τον ασθενή με τέσσερα μόνο μικρά σημάδια των 5 χιλιοστών και μάλιστα με πλαστική ενδοδερμική ραφή.

Μπορεί να μην γίνει λαπαροσκοπικά η επέμβαση;

Η πιθανότητα σήμερα να μην γίνει η επέμβαση λαπαροσκοπικά έχει ελαχιστοποιηθεί λόγω εμπειρίας και προηγμένου τεχνολογικού εξοπλισμού.

Κυριότεροι παράγοντες-αιτίες που μπορεί να υπάρξουν είναι: Βαρύτατη φλεγμονή που προκαλεί αδυναμία ανεύρεσης των ανατομικών στοιχείων ή μεγάλες ανατομικές «ανωμαλίες» ή παραλλαγές των οργάνων σε σπάνιες περιπτώσεις. Η απόφαση να γίνει ανοικτή επέμβαση έγκειται στην κρίση του χειρουργού. Μία απόφαση που μπορεί να ληφθεί τόσο πριν όσο και κατά την διάρκεια του χειρουργείου. Είναι μία απόφαση, η οποία έχει να κάνει καθαρά με την ασφάλεια του ασθενούς.

Παρ’ όλα αυτά η πιθανότητα μετατροπής σε ανοικτή επέμβαση εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά και από την εμπειρία του χειρουργού και της λαπαροσκοπικής ομάδος.

Τι συμβαίνει μετά την λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;

• Γενικώς, η ανάρρωση θα πρέπει να είναι προοδευτική από την στιγμή, που ο ασθενής επιστρέψει στο σπίτι του.
• Η αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως είναι μία από τις συχνότερες επεμβάσεις και υπάρχει κάποιος μετεγχειρητικός πόνος. Επίσης, δεν είναι σπάνιο να εμφανισθεί ναυτία και εμετοί.
• Αμέσως μόλις η κατανάλωση υγρών ή κάποιας ελαφριάς τροφής γίνουν ανεκτά από τον ασθενή, τότε μπορεί να εξέλθει από το νοσοκομείο την ίδια ή την επομένη ημέρα της επέμβασης.
• Η μετεγχειρητική δραστηριότητα εξαρτάται από το πώς αισθάνεται ο ασθενής. Το περπάτημα είναι κάτι που συνιστάται. Ο ασθενής μπορεί να αφαιρέσει τις γάζες και να κάνει μπάνιο μία ημέρα μετά την επέμβαση.
• Συνήθως, οι ασθενείς είναι ικανοί να επιστρέψουν στις κανονικές τους δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της οδήγησης, της άρσης ελαφρών βαρών και της δουλειάς, περίπου μέσα σε μία εβδομάδα.

---

Ενδείξεις ρομποτικής χολοκυστεκτομής

Η ρομποτική προσέγγιση ενδείκνυται όταν απαιτείται υψηλή ακρίβεια και σταθερότητα στην παρασκευή του τριγώνου Calot, όπως σε οξεία/υποξεία χολοκυστίτιδα, έντονη φλεγμονή ή ίνωση, παχυσαρκία (υψηλό BMI), ανατομικές παραλλαγές ή υποψία χυλοφόρων συμφύσεων από προηγούμενες επεμβάσεις. Είναι χρήσιμη σε δύσκολη ανατομία, σε εκπαιδευτικό περιβάλλον (καλύτερη εργονομία/έλεγχος), σε ανάγκη μονήρους τομής (single-site) και όταν επιδιώκεται μέγιστη εργονομία για μακρές ή απαιτητικές επεμβάσεις. Η επιλογή γίνεται εξατομικευμένα, με βάση την εμπειρία της ομάδας, το ιστορικό του ασθενούς και τη διαθεσιμότητα.

Συγκριτικός πίνακας

Παράμετρος	Ρομποτική χολοκυστεκτομή	Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή
Όραση/Ακρίβεια	3D όραση, σταθεροποίηση κάμερας, εξαιρετική ακρίβεια σε λεπτούς χειρισμούς	2D (ή 3D σε ειδικά συστήματα), καλή ακρίβεια
Εργαλεία	Αρθρούμενα, «καρποειδή» εργαλεία με αυξημένη δεξιότητα	Ευθύγραμμα εργαλεία
Παρασκευή Calot	Πολύ σταθερή, βοηθά σε δύσκολη ανατομία/φλεγμονή	Τυπική, απαιτεί εμπειρία σε δύσκολα πεδία
Πόνος/Νοσηλεία	Γενικά συγκρίσιμα με λαπαροσκοπική	Γενικά συγκρίσιμα
Μετεγχειρηκές επιπλοκές	Συγκρίσιμες σε επιλεγμένα κέντρα/ασθενείς	Καθιερωμένα χαμηλά ποσοστά
Μετατροπή σε ανοικτή	Χαμηλή σε έμπειρα κέντρα, πλεονέκτημα σε δύσκολες περιπτώσεις	Χαμηλή, αυξάνει σε πολύ φλεγμονώδεις περιπτώσεις
Χρόνος χειρουργείου	Συνήθως λίγο μεγαλύτερος (dock/ρομπότ)	Συνήθως συντομότερος
Καμπύλη εκμάθησης	Απαιτεί πιστοποίηση & όγκο περιστατικών	Ευρύτερα κατακτημένη
Κόστος/Διαθεσιμότητα	Υψηλότερο κόστος, περιορισμένη διαθεσιμότητα	Χαμηλότερο κόστος, ευρεία διαθεσιμότητα
Ιδανικά σενάρια	Παχυσαρκία, έντονη φλεγμονή, δύσκολη ανατομία, συμφύσεις, single-site, teaching	Τυπική χολολιθίαση/χοληκυστίτιδα χωρίς ιδιαιτερότητες

Σημείωση: Και οι δύο μέθοδοι είναι ελάχιστα επεμβατικές και αποτελεσματικές. Η τελική επιλογή γίνεται μετά από ιατρική εκτίμηση και συζήτηση με τον ασθενή, λαμβάνοντας υπόψη κινδύνους, οφέλη, εμπειρία ομάδας και κόστη/διαθεσιμότητα.

Συνέντευξη του Γεωργίου Σάμπαλη για της Παθήσεις Χολής – Χοληφόρων.

Ο Σάμπαλης Γεώργιος, Γενικός Χειρουργός, είναι Διευθυντής Γενικής, Λαπαροσκοπικής & Ρομποτικής Χειρουργικής στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ενδο-Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής (ΕΕΕΧ). Διαθέτει πολυετή εμπειρία στη λαπαροσκοπική και ρομποτική χολοκυστεκτομή και στο σύνολο των επεμβάσεων χοληφόρων, με έμφαση στην ασφαλή, ανώδυνη και ταχεία ανάρρωση των ασθενών. Η προσέγγισή του συνδυάζει τεκμηριωμένη ιατρική, σύγχρονη τεχνολογία και εξατομικευμένη φροντίδα, ώστε κάθε ασθενής με χολολιθίαση να λαμβάνει την πλέον κατάλληλη θεραπεία—από την ακριβή διάγνωση μέχρι την οριστική αντιμετώπιση με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους.

---

Συχνές Ερωτήσεις για τις Πέτρες στη Χολή (Χολολιθίαση)

Τι είναι οι πέτρες στη χολή;

Συσσωρεύσεις χοληστερόλης/χρωστικών που σχηματίζονται στη χοληδόχο κύστη και μπορεί να προκαλέσουν κολικό χοληφόρων, οξεία χολοκυστίτιδα ή φλεγμονή/απόφραξη των χοληφόρων.

Ποια είναι τα συχνότερα συμπτώματα;

Κολικός χοληφόρων (έντονος πόνος δεξιά ψηλά στην κοιλιά, συχνά μετά λιπαρό γεύμα), ναυτία/έμετος, φούσκωμα/δυσπεψία. Μπορεί να υπάρχουν ασυμπτωματικές πέτρες.

Ποια συμπτώματα είναι «επείγοντα» (red flags) και χρειάζονται άμεση εκτίμηση;

Έντονος πόνος που επιμένει >4–6 ώρες, πυρετός/ρίγος, ίκτερος (κιτρίνισμα δέρματος/ματιών), έντονοι έμετοι, ρίγος/κακουχία.

Ποιες εξετάσεις χρειάζονται;

Πρώτης γραμμής είναι ο υπέρηχος άνω κοιλίας. Αιματολογικός έλεγχος (χολερυθρίνη/ηπατικά, λευκά, CRP) σε ύποπτη επιπλοκή. Σε υποψία πέτρας στον χοληδόχο πόρο (χοληδοχολιθίαση): MRCP ή EUS (ενδοσκοπικός υπέρηχος) για επιβεβαίωση. Το ERCP είναι κυρίως θεραπευτικό.

Πότε χρειάζεται χειρουργείο (χολοκυστεκτομή);

Σε συμπτωματικούς ασθενείς (κολικός, οξεία χολοκυστίτιδα) ή όταν υπάρχουν επιπλοκές (ίχνη απόφραξης/ίκτερος, παγκρεατίτιδα από πέτρα). Εξατομίκευση σε ειδικές ομάδες.

Πότε δεν χειρουργείται συνήθως;

Σε ασυμπτωματικές πέτρες χωρίς επιπλοκές. Εξαιρέσεις κατόπιν εκτίμησης: ιδιαίτερα υψηλός κίνδυνος επιπλοκών, ειδικά ευρήματα στην απεικόνιση, συνοδά νοσήματα. Η απόφαση εξατομικεύεται.

Λαπαροσκοπική ή ρομποτική χολοκυστεκτομή;

Και οι δύο είναι ελάχιστα επεμβατικές με πολύ καλά αποτελέσματα. Η ρομποτική μπορεί να διευκολύνει σε δύσκολες ανατομίες/εκτεταμένες συμφύσεις· η επιλογή γίνεται εξατομικευμένα με βάση το ιστορικό και τα ευρήματα.

Στην οξεία χολοκυστίτιδα, πότε είναι καλύτερο να γίνει επέμβαση;

Συνιστάται «early» χολοκυστεκτομή κατά την ίδια νοσηλεία, εφόσον το επιτρέπει η κλινική κατάσταση και η εμπειρία του κέντρου.

Τι ισχύει αν υπάρχει υποψία πέτρας στον χοληδόχο πόρο;

Εφαρμόζεται στρωματοποίηση κινδύνου. Σε ενδιάμεσο κίνδυνο προτιμάται MRCP ή EUS πριν από θεραπευτικό ERCP, ώστε να αποφεύγονται άσκοπα ERCP.

Τι να περιμένω μετεγχειρητικά; Ανάρρωση & διατροφή;

Οι περισσότεροι επιστρέφουν στις ελαφρές δραστηριότητες σε 2–5 ημέρες. Προτείνεται ήπια/ελαφρά διατροφή για λίγες ημέρες, σταδιακή επάνοδος και εξατομίκευση οδηγιών.

Αν λαμβάνω αντιπηκτικά/αντιαιμοπεταλιακά ή αγωγή GLP-1;

Απαιτείται προεγχειρητικός σχεδιασμός (πιθανή τροποποίηση/«γέφυρα» ανάλογα με το φάρμακο και τον κίνδυνο). Οι αποφάσεις λαμβάνονται εξατομικευμένα.

---

---

Quick Evidence Snapshot

• WSES 2020: early λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή προτιμάται στην οξεία χολοκυστίτιδα, όπου είναι εφικτό.
• TG18: διαγνωστικά/βαρύτητα και αλγόριθμοι για οξεία χολοκυστίτιδα/χολαγγειίτιδα.
• SAGES (Safe Cholecystectomy): πρακτικές πρόληψης κάκωσης χοληφόρων.
• ESGE 2019 (CBD stones): MRCP/EUS πριν από ERCP σε ενδιάμεσο κίνδυνο για αποφυγή άσκοπων ERCP.
• NICE CG188: διάγνωση & διαχείριση χολολιθίασης σε ενήλικες.

Βιβλιογραφία (EN)

1. Pisano M, et al. World J Emerg Surg. 2020;15:61. WSES updated guidelines for acute calculous cholecystitis. :contentReference[oaicite:0]{index=0}
2. Okamoto K, et al. Tokyo Guidelines 2018 (TG18). J Hepatobiliary Pancreat Sci. 2018. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
3. Brunt LM, et al. Safe cholecystectomy multi-society guideline. 2020. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
4. ESGE Guideline: Endoscopic management of common bile duct stones. Endoscopy. 2019. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
5. NICE CG188: Gallstone disease—Diagnosis & management. 2014 (surveillance 2018). :contentReference[oaicite:4]{index=4}

Τελευταία ιατρική επιμέλεια: 04/10/2025