Χολολιθίαση είναι μικρές σκληρές μάζες που σχηματίζονται κυρίως από χοληστερόλη και χολικά άλατα που σχηματίζονται στην χοληδόχο κύστη ή στον χοληδόχο πόρο. Είναι ένα από τα συνηθέστερα προβλήματα στον ανθρωπο, και αποτελεί αιτία πολλαπλών προβλημάτων που αφορούν το ανώτερο πεπτικό, αλλά και κύρια αιτία πόνου στην περιοχή του στομάχου και του ήπατος. Ο πόνος στο στομάχι και στο ήπαρ σχετίζεται, δηλαδή, τις περισσότερες φορές με την χολολιθίαση.
Η συχνότερη επιπλοκή που μπορεί να προκαλέσει η χολολιθίαση είναι η χολοκυστίτιδα. Η χολοκυστίτιδα είναι η φλεγμονή της χοληδόχου κύστης λόγω της παρουσίας λίθου (πέτρας) ο οποίος μπορεί να εμποδίζει τη ροή της χολής.
Τι είναι η χολή;
Υπάρχει μία μεγάλη παρεξήγηση. Έχει επικρατήσει στον κόσμο (κακώς), ότι «χολή» είναι το όργανο που σχετίζεται με όλα τα προβλήματα πόνου, ίκτερου, κολικών που παρουσιάζονται συνήθως στην περιοχή αυτή του ήπατος και αφορούν το όργανο «χοληδόχος κύστη». Όμως, «χολή» είναι υγρό που παράγεται από το συκώτι (ήπαρ) συνεχώς και ακατάπαυστα και ρέει μέσω του χοληδόχου πόρου στο 12δάκτυλο και επιτελεί τη σημαντική λειτουργία της πέψης κυρίως των λιπών. Όταν λοιπόν λέει ο κόσμος «χολή» εννοεί τη χοληδόχο κύστη.
Η χοληδόχος κύστη είναι ένα όργανο σχήματος αχλαδιού, που βρίσκεται κάτω από την δεξιά πλευρά του ήπατος.
Ο κύριος σκοπός του είναι να συγκεντρώνει το πεπτικό υγρό(χολή) που παράγεται από το ήπαρ. Το ποσό αυτό είναι ελάχιστο (20-30ml), σε σχέση με αυτό που παράγεται καθημερινά από το ήπαρ. Μέσα στην κύστη η χολή συμπυκνώνεται, αποθηκεύεται και όταν η κύστη συσπάται, εκρέει μικρή ποσότητα στον χοληδόχο πόρο.
Η χοληδόχος κύστη λοιπόν, αποτελεί ένα «ρυθμιστικό» όργανο για την πέψη και μία δεξαμενή των χολικών αλάτων. Δεν αποτελεί ζωτικό όργανο, η απώλεια του οποίου θα προκαλέσει «αναπηρία» ή κάποια σοβαρή δυσλειτουργία στο πεπτικό σύστημα.
Μετά από μία μικρή περίοδο προσαρμογής που μπορεί να είναι από 2-4 εβδομάδες, η αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως δεν σχετίζεται με καμιά διαταραχή της πέψης στους περισσότερους ασθενείς.
Τι προκαλεί τα προβλήματα στην χολή;
Τα προβλήματα στη χοληδόχο κύστη συνήθως προκαλούνται από την παρουσία χολολίθων (δες Χολολιθίαση παραπάνω).
Δεν είναι σίγουρο για ποιο λόγο σε κάποιους ανθρώπους δημιουργούνται χολόλιθοι και δεν υπάρχουν γνωστοί τρόποι ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία τους.
Οι πέτρες αυτές μπορεί να μπλοκάρουν την ροή της χολής έξω από την χοληδόχο κύστη προκαλώντας την διόγκωσή της με αποτέλεσμα οξύ κοιλιακό άλγος (πόνος στην κοιλιά), εμετούς, δυσπεψία και σε κάποιες περιπτώσεις πυρετό. Οι πέτρες αυτές αναλόγως του μεγέθους τους μπορούν να προκαλέσουν διάφορες επιπλοκές όπως χολοκυστίτιδα, αποφρακτικό ίκτερο ή οξεία παγκρεατίτιδα.
Εάν ο χολόλιθος μπλοκάρει, π.χ., τον κοινό χοληδόχο πόρο, μπορεί να προκληθεί ίκτερος(κιτρίνισμα του δέρματος).
Αναλυτικά για τις πέτρες στην χολή, μπορείτε να διαβάσετε στο ειδικό άρθρο.
Διάγνωση οξείας χολοκυστίτιδας, χολολιθίασης
Όταν ο ασθενής εμφανίσει συμπτώματα, μετά την κλινική εξέταση…
Το υπερηχογράφημα είναι η περισσότερο συνηθισμένη εξέταση που χρησιμοποιείται για την εύρεση των χολολίθων.
Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν άλλες απεικονιστικές εξετάσεις για να αξιολογηθεί το πρόβλημα. Η διερεύνηση των επιπλοκών της χολολιθίασης γίνεται με αξονική τομογραφία σε περίπτωση οξείας παγκρεατίτιδος και με μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία (MRCP) όταν υπάρχει πιθανότητα πέτρας στον χοληδόχο πόρο.
Θεραπεία της χολοκυστίτιδας – χολολιθίασης
Οι χολόλιθοι δεν αποβάλλονται από μόνοι τους. Κάποιες περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπισθούν προσωρινά με φαρμακευτική ή διαιτητική αγωγή, όπως μείωση λήψης λιπαρών ουσιών. Αυτή η αγωγή έχει περιορισμένα και προσωρινά ποσοστά επιτυχίας. Τα συμπτώματα της χολολιθίασης θα συνεχισθούν μέχρι να αφαιρεθεί η χοληδόχος κύστη.
Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, αποτελεί την πλέον δημοφιλή, παγκοσμίως διενεργούμενη λαπαροσκοπική επέμβαση, απολύτως ενδεικνυόμενη για την λιθίαση της χοληδόχου κύστεως, αλλά και άλλες παθήσεις όπως πολυποδίαση, χοληστερίνωση, αδενομύωση και λειτουργικές διαταραχές αυτής.
Η Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή, αποτελεί το Golden Standard παγκοσμίως για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της χοληδόχου κύστεως!!
– Γεώργιος Σάμπαλης
Πέτρες στην χολή και προβλήματα που δημιουργούν
Tο παρελθόν…
Όταν ο χειρουργός σας συστήσει να υποβληθείτε σε επέμβαση χολοκυστεκτομής, ίσως θυμηθείτε κάποιο φίλο ή συγγενή ο οποίος υποβλήθηκε στην ίδια επέμβαση πριν από αρκετά χρόνια.
Τότε οι ασθενείς είχαν μία μεγάλη τομή και πιθανόν αρκετό πόνο μετά την επέμβαση. Παρέμεναν στο νοσοκομείο για μία εβδομάδα και επέστρεψαν στις κανονικές δραστηριότητες τους μετά από έξη εβδομάδες. Ίσως, λοιπόν, ανησυχήσετε για μία παρόμοια εμπειρία. Ίσως να μην μπορείτε να λείψετε από την εργασία σας ή να επιστρέψετε σε πλήρη δραστηριότητα μετά από ένα μήνα ή και περισσότερο.
Το παρόν…
Η χολοκυστεκτομή είναι μία από τις πιο διαδεδομένες χειρουργικές επεμβάσεις. Μία νέα τεχνική προσφέρει πλέον σημαντικά πλεονεκτήματα. Οι περισσότερες επεμβάσεις χολής γίνονταισήμερα λαπαροσκοπικά. Ο ιατρικός όρος για την επέμβαση αυτή είναι Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή. Αντί για μία τομή πέντε επί επτά εκατοστά, η επέμβαση απαιτεί 4 μικρές οπές στην κοιλιακή χώρα.
Ο ασθενής συνήθως έχει ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο.
Ο ασθενής συνήθως έχει γρηγορότερη ανάρρωση απ’ ότι στην κλασσική χειρουργική. Οι περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν σπίτι μετά από μία ημέρα και στις κανονικές τους δραστηριότητες πολύ γρήγορα.
Προεγχειρητική διαδικασία
Η επέμβαση επιτελείται με γενική αναισθησία, ενώ είναι απαραίτητος ο προεγχειρητικός έλεγχος που περιλαμβάνει:
- Αιματολογικό έλεγχο (γενική αίματος)
- Βιοχημικό-ηπατολογικό έλεγχο (σάκχαρο, ουρία, κρεατινίνη, τρανσαμινάσες, γGt, αλκαλική φωσφατάση, χολερυθρίνη)
- Έλεγχο πηκτικότητος (Χρόνος προθρομβίνης-INR, και APTT).
- Καρδιολογικό έλεγχο (ΗΚΓ και καρδιολογική εκτίμηση και αν χρειαστεί υπερηχογράφημα-tripplex καρδίας)
- Ακτινογραφία θώρακος και αν χρειαστεί πνευμονολογική εκτίμηση και σπιρομέτρηση.
Όλες οι ως άνω εξετάσεις και εκτιμήσεις γίνονται στην κλινική την ημέρα της επέμβασης, αλλά τις περισσότερες φορές απαιτείται η εκ των προτέρων αναλυτική και διεξοδική ανάλυση των προβλημάτων ούτως ώστε να αποκλειστούν οι επιπλοκές.
Οπωσδήποτε θα πρέπει να υπάρχει πρόσφατο υπερηχογράφημα ήπατος, χοληφόρων, παγκρέατος κ.λπ. και θα πρέπει να έχει διευκρινισθεί από το χειρουργό η αρτιότητα και απόλυτη απουσία προβλήματος από το χοληδόχο πόρο (λιθίαση, λάσπη, ιστορικό παγκρεατίτιδος κλπ).
Οποιαδήποτε ένδειξη ότι πιθανολογείται πρόβλημα στον χοληδόχο πόρο, ΠΑΝΤΑ ελέγχεταιαπό το χειρουργό και στην περίπτωση υποψίας καθορίζεται έλεγχος με MRCP (magnetic retrograde cholangio-pancreatography) – δηλαδή μαγνητική χολαγγειοπαγρεατογραφία, όπου ελέγχεται απόλυτα ο χοληδόχος πόρος.
Στην περίπτωση που διαπιστωθεί πρόβλημα, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί και προγραμματιστεί η επίλυση της λιθίασης του χοληδόχου πόρου, η οποία και γίνεται εύκολα με την διαδικασία της ERCP (ενδοσκοπικής ανάστροφης χολαγγειοπαγκρεατογραφίας και ενδοσκοπικής αφαίρεσης λίθων).
Η ως άνω διαδικασία επιτελείται από εξειδικευμένο συνεργάτη μας επεμβατικό γαστρεντερολόγο, παρουσία αναισθησιολόγου και θα πρέπει να προηγηθεί της λαπαροσκοπικής επεμβάσεως.
Η λαπαροσκοπική επέμβαση επιτελείται με χορήγηση γενικής αναισθησίας, από συνεργάτη μας έμπειρο αναισθησιολόγο, ατραυματικά και αναίμακτα, με διενέργεια μικρών τομών των 5 χιλιοστών, και με διενέργεια χαμηλών πιέσεων αερίου, προς πλήρη αποφυγή του μετεγχειρητικού πόνου και αισθήματος δυσφορίας.
Η διαδικασία επιτελείται λόγω της εμπειρίας ταχύτατα, σε διάστημα μικρότερο της μισής ώρας χειρουργικού χρόνου, ενώ ο ασθενής παραμένει στην ανάνηψη για 10-20 λεπτά και μεταφέρεται στο δωμάτιό του έχοντας μόνον ορό για λίγες ώρες. Το απόγευμα της ιδίας ημέρας αρχίζει σταδιακή επανασίτιση με υγρά και υδρική δίαιτα, ενώ έμπειρο προσωπικό κινητοποιεί τον ασθενή, ο οποίος και μπορεί να περπατήσει άφοβα στον όροφο του νοσοκομείου.
Την επομένη γίνεται εξιτήριο, παράδοση οδηγιών και συνταγογράφηση των απαιτούμενων φαρμάκων.
Προετοιμασία λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής
Την προηγουμένη του χειρουργείου αποφύγετε να φάτε ή να πιείτε μετά τα μεσάνυχτα.
Να κάνετε μπάνιο την προηγούμενη νύχτα ή το πρωί της ημέρας του χειρουργείου.
Αν έχετε πρόβλημα δυσκοιλιότητας ένα κλύσμα ή κάποια αντίστοιχη προετοιμασία θα πρέπει να γίνει αφού πρώτα συμβουλευθείτε τον χειρουργό σας.
Αν λαμβάνετε φάρμακα σε καθημερινή βάση ενημερώστε τον χειρουργό σας και ίσως να πρέπει να πάρετε κάποια από αυτά το πρωί της επέμβασης με μία γουλιά νερό.
Αν παίρνετε για κάποιο λόγο ασπιρίνες, αντιπηκτικά ή φάρμακα για αρθρίτιδα πρέπει να συζητήσετε με τον χειρουργό σας για τον κατάλληλο χρόνο που θα πρέπει να διακόψετε τα φάρμακα πριν την επέμβαση.
Πώς γίνεται η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή
Γίνεται με γενική αναισθησία, ώστε ο ασθενής να είναι κοιμισμένος καθ’ όλη την διάρκεια του χειρουργείου.
Χρησιμοποιώντας ένα στενό σωλήνα, ο χειρουργός εισέρχεται στην κοιλιά από τον αφαλό.
Ένα λαπαροσκόπιο (ένα μικροσκοπικό τηλεσκόπιο) συνδεδεμένο σε μία ειδική κάμερα εισάγεται διαμέσου του σωλήνα, δίνοντας στον χειρουργό μία μεγεθυμένη εικόνα των εσωτερικών οργάνων του ασθενούς στην οθόνη μίας τηλεόρασης. Η σύγχρονη τεχνολογία παρέχει σήμερα εικόνα υψηλής ευκρίνειας (High Definition), υπερυψηλής ανάλυσης με αποτέλεσμα μεγίστη ανατομική ευκρίνεια.
Άλλοι σωλήνες εισάγονται από πολύ μικρές δερματικές τομές των 5 χιλιοστών, οι οποίοι επιτρέπουν στο χειρουργό να χωρίσει απαλά τη χοληδόχο κύστη από αυτά που την συγκρατούν και να την αφαιρέσει μέσω μίας από τις οπές. Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί μία ειδική διεγχειρητική εξέταση, η οποία ονομάζεται χολοαγγειογραφία, για να εντοπίσουν πέτρες, οι οποίες είναι πιθανόν να βρίσκονται μέσα στον κεντρικό ηπατικό σωλήνα, τον χοληδόχο πόρο.
Ειδικά αιμοστατικά clips – haemolock, τίθενται στα αγγεία και χολαγγεία που συνδέουν την χοληδόχο κύστη, με στόχο την απόλυτη στεγανοποίηση της επέμβασης.
Η χοληδόχος κύστη τίθεται ενδοκοιλιακά σε έναν ειδικό αποστειρωμένο διαφανή σάκο, ο οποίος έλκεται κάτω από τον ομφαλό και έτσι μπορεί ο χειρουργός να αδειάσει την κύστη από την χολή και τις πέτρες, χωρίς να προκαλέσει καμία διασπορά στην κοιλιά ή στο τραύμα!
Μετά την αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως, ο χειρουργός κλείνει τις μικρές τομές με ένα ή δύο ράμματα ή με ειδική χειρουργική ταινία.
Μπορεί να μην γίνει λαπαροσκοπικά η επέμβαση;
Η πιθανότητα σήμερα να μην γίνει η επέμβαση λαπαροσκοπικά έχει ελαχιστοποιηθεί λόγω εμπειρίας και προηγμένου τεχνολογικού εξοπλισμού.
Κυριότεροι παράγοντες-αιτίες που μπορεί να υπάρξουν είναι: Βαρύτατη φλεγμονή που προκαλεί αδυναμία ανεύρεσης των ανατομικών στοιχείων ή μεγάλες ανατομικές «ανωμαλίες» ή παραλλαγές των οργάνων σε σπάνιες περιπτώσεις. Η απόφαση να γίνει ανοικτή επέμβαση έγκειται στην κρίση του χειρουργού. Μία απόφαση που μπορεί να ληφθεί τόσο πριν όσο και κατά την διάρκεια του χειρουργείου. Είναι μία απόφαση, η οποία έχει να κάνει καθαρά με την ασφάλεια του ασθενούς.
Παρ’ όλα αυτά η πιθανότητα μετατροπής σε ανοικτή επέμβαση εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά και από την εμπειρία του χειρουργού και της λαπαροσκοπικής ομάδος.
Παραμονή στο νοσοκομείο – νοσηλεία μετά την επέμβαση χολής
Οι περισσότεροι ασθενείς μετά από μία λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή εξέρχονται από το νοσοκομείο την επομένη της επεμβάσεως. Η νοσηλεία μπορεί να παραταθεί σε περιπτώσεις βαρείας οξείας χολοκυστίτιδας, εμπυήματος κλπ, όπου χρειάζεται η παραμονή κυρίως για χορήγηση ενδοφλεβίων αντιβιοτικών.
Συνήθεις ερωτήσεις για την επέμβαση χολής
Πότε μπορώ να επιστρέψω στην δουλειά;
Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία τους εντός τριών ή τεσσάρων ημερών από την ημέρα της επέμβασης. Φυσικά, αυτό εξαρτάται και από την φύση της δουλειάς τους. Ασθενείς, οι οποίοι εργάζονται σε γραφείο συνήθως επιστρέφουν σε λίγες ημέρες ενώ, ασθενείς οι οποίοι κάνουν χειρωνακτική εργασία ή σηκώνουν βάρη χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Οι ασθενείς οι οποίοι υποβάλλονται στην κλασσική επέμβαση συνήθως δεν μπορούν να επιστρέψουν στις κανονικές τους δραστηριότητες πριν από τέσσερις ή έξη εβδομάδες.
Θα έχω μεγάλο σημάδι;
Φυσικά, όχι. Χρησιμοποιώντας τη λαπαροσκοπική τεχνική, ο χειρουργός αποφεύγει μεγάλες τομές αφήνοντας τον ασθενή με τέσσερα μόνο μικρά σημάδια.
Είναι ασφαλής η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;
Πολυάριθμες ιατρικές έρευνες δείχνουν ότι ο βαθμός επιπλοκών από μία λαπαροσκοπική επέμβαση χολοκυστεκτομής όταν, βέβαια, αυτή γίνεται από ένα σωστά εκπαιδευμένο και έμπειρο χειρουργό, είναι ανάλογος με τον βαθμό επιπλοκών από μία επέμβαση χολοκυστεκτομής με την κλασσική μέθοδο.
Παρόλο ότι υπάρχουν κίνδυνοι που σχετίζονται με οποιοδήποτε είδος επέμβασης, η ευρεία πλειοψηφία των ασθενών, οι οποίοι υποβάλλονται σε μία λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή έχουν ελάχιστες ή και καθόλου επιπλοκές και είναι ικανοί να επιστρέψουν σύντομα στις κανονικές τους δραστηριότητες.
Τι συμβαίνει μετά την λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;
- Η αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως είναι μία από τις συχνότερες επεμβάσεις και υπάρχει κάποιος μετεγχειρητικός πόνος. Επίσης, δεν είναι σπάνιο να εμφανισθεί ναυτία και εμετοί.
- Αμέσως μόλις η κατανάλωση υγρών ή κάποιας ελαφριάς τροφής γίνουν ανεκτά από τον ασθενή, τότε μπορεί να εξέλθει από το νοσοκομείο την ίδια ή την επομένη ημέρα της επέμβασης.
- Η μετεγχειρητική δραστηριότητα εξαρτάται από το πώς αισθάνεται ο ασθενής. Το περπάτημα είναι κάτι που συνιστάται. Ο ασθενής μπορεί να αφαιρέσει τις γάζες και να κάνει μπάνιο μία ημέρα μετά την επέμβαση.
- Συνήθως, οι ασθενείς είναι ικανοί να επιστρέψουν στις κανονικές τους δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της οδήγησης, της άρσης ελαφρών βαρών και της δουλειάς, περίπου μέσα σε μία εβδομάδα.
- Γενικώς, η ανάρρωση θα πρέπει να είναι προοδευτική από την στιγμή, που ο ασθενής επιστρέψει στο σπίτι του.